της Ολυμπία Λόη (*)
Η επισκευή κτιρίων αποτελεί ζωτικής σημασίας διαδικασία για τη διατήρηση της ασφάλειας, της λειτουργικότητας και της αισθητικής του δομημένου περιβάλλοντος.
Με το πέρασμα του χρόνου, τα κτίρια υπόκεινται σε φθορές λόγω φυσικών φαινομένων, κατασκευαστικών ατελειών ή αλλαγών στις ανάγκες χρήσης. Η έγκαιρη αναγνώριση και αποκατάσταση των προβλημάτων εξασφαλίζει όχι μόνο την παράταση της διάρκειας ζωής των κατασκευών αλλά και την προστασία των ανθρώπων που ζουν ή εργάζονται σε αυτά, ή κυκλοφορούν στην πόλη.
Η έλλειψη θεσμικού πλαισίου επιτρέπει και υποθάλπτει την επισκευή κτιρίων από μη ειδικούς, με σοβαρές επιπτώσεις στην ασφάλεια, την αντοχή και τη νομιμότητα ενός έργου.
Oι παράγοντες που επιβαρύνουν τα κτίρια και οι λανθασμένες πρακτικές είναι οι εξής:
Ασφάλεια
- Κακοτεχνίες μπορούν να προκαλέσουν κατάρρευση δομικών στοιχείων, π.χ. τοιχοποιίες, στέγες, πατώματα.
- Ηλεκτρολογικές ή υδραυλικές παρεμβάσεις χωρίς γνώση μπορεί να οδηγήσουν σε πυρκαγιές ή πλημμύρες.
Νομικές συνέπειες
- Το αυθαίρετο χτίσιμο ή η επισκευή χωρίς άδεια μπορεί να οδηγήσει σε πρόστιμα, ακόμα και σε κατεδάφιση.
- Ο ιδιοκτήτης φέρει την ευθύνη για την ασφάλεια των χρηστών και των γειτονικών ιδιοκτησιών.
Μη συμμόρφωση με κανονισμούς
- Χρήση ακατάλληλων υλικών ή μεθόδων, χωρίς σεβασμό στους κανονισμούς (ΚΤΣ, Ευρωκώδικες, ΕΑΚ κ.λπ.)
- Παραβίαση αντισεισμικών ή ενεργειακών προδιαγραφών.
Ο χρόνος, οι καιρικές συνθήκες και η παλαιότητα παίζουν καθοριστικό ρόλο στη φθορά των κτιρίων.
Η αυθαίρετη δόμηση που βασιλεύει στη χώρα μας επιβαρύνει την κατάσταση αφού οι νόμοι τακτοποίησης που θεσπίστηκαν μέσα στα χρόνια της μεγάλης οικονομικής ύφεσης δεν όρισαν αυστηρές απαιτήσεις αντισεισμικού ελέγχου στο σύνολο των αυθαίρετων κατασκευών. Στους νόμους του 2013 και του 2017 προβλέπεται μεν η σύνταξη δελτίου τρωτότητας αλλά αυτό δεν αποτελεί μελέτη στατικής επάρκειας.
Οι επεμβάσεις ενεργειακής αναβαθμίσεις δυστυχώς δεν συνδέθηκαν με την υποχρέωση ελέγχου της στατικής επάρκειας των κτιρίων από τους ιδιοκτήτες, μπορεί να έχουν ολέθριες συνέπειες. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο να εφαρμόζεται θερμοπρόσοψη χωρίς να έχει προηγηθεί έλεγχος στην οικοδομή.
Επιπλέον οι πρόσθετοι ενεργειακοί υαλοπίνακες μαζί με το βάρος των θερμοπροσόψεων αποτελούν επιπλέον φορτία που προφανώς δεν είχαν υπολογιστεί στην αρχική μελέτη πριν από 50, 60 ή 70 χρόνια.
Ο τεχνικός κόσμος έχει τονίσει πολλές φορές ότι μέσα από τα προγράμματα «Εξοικονομώ» δίνονται εκατομμύρια σε σπίτια και οικοδομές τα οποία μπορεί να είναι προβληματικά από στατικής άποψης.
ΜΗΝ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΖΕΣΤΕ ΜΕ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ ΣΑΣ
Η ασφάλεια της οικοδομής είναι ένα ζήτημα που δεν πρέπει να υποτιμάται.
Μια κακή εκτίμηση ή μια λανθασμένη επισκευή μπορεί να οδηγήσει σε διπλό κόστος για την αποκατάσταση μιας βλάβης.
Είναι ενδιαφέρον ότι η κατασκευή ενός αυτοκινήτου θεωρείται επιστημονική διαδικασία που απαιτεί ειδικές γνώσεις, ενώ η κατασκευή ενός σπιτιού συχνά αντιμετωπίζεται ως κάτι που όλοι γνωρίζουν, σχεδόν σαν μια έμφυτη ικανότητα. Αυτή η αντίληψη είναι λανθασμένη και επικίνδυνη. Η γάγγραινα της αυτεπιστασίας πρέπει να λάβει τέλος.
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΑΠΟ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ
Είναι σημαντικό να φροντίζουμε το εξωτερικό των κτιρίων μας, όπως φροντίζουμε και το εσωτερικό. Η πρόληψη είναι το κλειδί για την αποφυγή μεγαλύτερων προβλημάτων στο μέλλον. Παρά τις οικονομικές δυσκολίες, η πραγματοποίηση ενός ετήσιου μακροσκοπικού ελέγχου από έναν μηχανικό μπορεί να είναι μια καλή επένδυση.
ΕΥΘYΝΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ
-Πιστοποιημένα συνεργεία:
Όπως η χρήση πιστοποιημένων οικοδομικών υλικών είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί η ποιότητα, η ασφάλεια και η περιβαλλοντική συμβατότητα των κατασκευών, κατά των ίδιο τρόπο θα πρέπει να υιοθετήσουμε και στην δική μας νομοθεσία την χρήση πιστοποιημένων συνεργείων.
Έτσι διασφαλίζουμε παράλληλα δύο πράγματα: αφενός να μην υπάρχουν άστοχες ή και επικίνδυνες παρεμβάσεις και αφετέρου την ασφάλεια των ανθρώπων που εργάζονται στον κατασκευαστικό κλάδο συμβάλλοντας ουσιαστικά στον περιορισμό των ατυχημάτων (ηλεκτροπληξία, πτώση, εισπνοή βλαβερών ουσιών , κλπ).
-Το Δημόσιο πρέπει να δώσει το καλό παράδειγμα
Το Δημόσιο πρέπει να δώσει το παράδειγμα του υποδειγματικού ιδιοκτήτη επισκευάζοντας όλα τα επικίνδυνα δημόσια κτήρια (και είναι πολλά).
Τα διατηρητέα κτήρια που μένουν επί χρόνια «αμπαλαρισμένα σε λινάτσες» αποτελώντας ντροπή για τον πολιτισμό μας και κρατώντας «ομήρους» χιλιάδες ιδιοκτήτες, πρέπει να χρηματοδοτηθούν γενναία ώστε να επισκευαστούν.
Η πολιτεία δεν θα πρέπει να πραγματοποιεί ριζικές ανακαινίσεις σε κρίσιμα δημόσια κτίρια (νοσοκομεία, σχολεία, διοικητικά κέντρα) χωρίς προηγούμενο στατικό έλεγχο και τις απαραίτητες ενισχύσεις. Δυστυχώς σήμερα σε πολλές προκηρύξεις για τα προγράμματα “Εξοικονομώ” που αφορούν δημόσια κτίρια δεν υπάρχουν τέτοιες προϋποθέσεις.
-Υποχρεωτικότητα έκδοσης πιστοποιητικού στατικού ελέγχου κτηρίου
Όπως όλα τα αυτοκίνητα υποχρεούνται κάθε δύο χρόνια σε έλεγχο ΚΤΕΟ για να διαπιστωθεί η αξιοπιστία και η ασφάλεια τους, είναι λογικό να υπάρχει και υποχρέωση ελέγχου της στατικής επάρκειας των κτιρίων πέρα από ένα εύλογο διάστημα από την κατασκευή τους.
Είναι αδιανόητο ότι παρόλο που για τα κτίρια υπάρχει υποχρέωση ανανέωσης του πιστοποιητικού ηλεκτρολόγου, του συντηρητή ανελκυστήρα, του πιστοποιητικού πυροπροστασίας, ακόμη και των πιστοποιητικών ενεργειακής απόδοσης, δεν προβλέπεται καμία υποχρεωτικότητα στον επανέλεγχο της στατικότητας ενός κτιρίου το οποίο έχει κατασκευαστεί αρκετές δεκαετίες πριν. Δεν αρκεί αυτό που λέγεται , «ότι το μπετόν έχει φιλότιμο».
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Είναι προφανές ότι απαιτείται μια πιο ολοκληρωμένη στρατηγική προσέγγιση για την περιοδική συντήρηση και αναβάθμιση των κτιρίων, όπως συμβαίνει στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η ανθεκτικότητα τους.
Η απουσία χρηματοδοτικών εργαλείων για ενίσχυση της στατικής επάρκειας των κτιρίων, αποτελεί σοβαρή έλλειψη ειδικά σε μια χώρα υψηλού σεισμικού κινδύνου, γεγονός που ο τεχνικός κόσμος έχει αναδείξει ειδικά σε ό,τι αφορά στα δημόσια κτήρια που καλούνται να φιλοξενήσουν τους πολίτες σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
Διερωτάται κανείς που αξιοποιούνται όλα τα χρήματα που πληρώνουν οι πολίτες σε σχέση με την ακίνητη περιουσία τους σε μια χώρα με τόσα πλεονάσματα. Όλοι αυτοί οι φόροι ΕΝΦΙΑ, φορολογία επί των μισθωμάτων, φόροι από μεταβιβάσεις, από κληρονομιές κλπ πως επιστρέφουν ανταποδοτικά στους φορολογούμενους; Ενδεικτικά μόνο ο ΕΝΦΙΑ ενός έτους ξεπερνά τα 2,5 δις ευρώ.
Προτείνω, λοιπόν,:
- Δημιουργία Ταμείου Επιδοτήσεων από ποσοστό επί των εσόδων του προϋπολογισμού που συνεισφέρουν τα ακίνητα: ΕΝΦΙΑ, φορολογία επί των μισθωμάτων και φορολογία στις αγοροπωλησίες, με προτεραιότητα επιδότησης στα ακίνητα μεγάλης επικινδυνότητας με ηλικία άνω των 40 ετών.
- Παροχή κινήτρων στους ιδιοκτήτες ακινήτων από την πολιτεία για την εκτέλεση εργασιών συντήρησης, όπως επιδοτήσεις βάσει κριτηρίων φορολογικές ελαφρύνσεις και χαμηλότοκα δάνεια επισκευών.
- Εγκαθίδρυση προγράμματος τακτικών επιθεωρήσεων από εξειδικευμένους μηχανικούς για την ανίχνευση φθορών στα επιχρίσματα και άλλες δομικές αδυναμίες.
- Δημιουργία ενός ημερολογίου συντήρησης που θα περιλαμβάνει προγραμματισμένες επιθεωρήσεις και εργασίες αποκατάστασης.
- Δημιουργία εκστρατειών ευαισθητοποίησης για την ασφάλεια και τη σημασία της τακτικής συντήρησης.
Η πρόληψη είναι πάντα πιο οικονομική και αποτελεσματική από την αποκατάσταση, και η πολιτεία έχει τη δυνατότητα και την υποχρέωση να παίξει καθοριστικό ρόλο στην προώθηση αυτής της κουλτούρας συντήρησης που είναι κρίσιμη για την προστασία των πολιτών καθώς και για τη διατήρηση της αξίας του ακινήτου.
(*) H Oλυμπία Λόη είναι Αρχιτέκτων Μηχανικός MSc, υποψήφια βουλευτής ΠΑΣΟΚ Αχαΐας
