του Παντελή Καψή, δημοσιογράφου
Λεμονάδα δεν θέτε, πορτοκαλάδα δεν θέτε, μα τι θέτε επιτέλους
Την ατάκα του Γιάννη Γκιωνάκη στον Γιώργο Σταυρίδη από το φιλμ τα Κίτρινα Γάντια θυμίζουν μερικές φορές οι αποφάσεις για την εξωτερική πολιτική. Τελευταίο κρούσμα η κατηγορηματική δήλωση του κυβερνητικού εκπροσώπου ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να στείλει στρατιώτες στην Ουκρανία στο πλαίσιο Ευρωπαϊκής δύναμης η οποία ενδεχομένως πάει για να εγγυηθεί την όποια συμφωνία τερματισμού του πολέμου.
Φυσικά ούτε συμφωνία υπάρχει ούτε μια τέτοια ευρωπαϊκή δύναμη «των προθύμων» έχει συγκροτηθεί Η κυβέρνηση ωστόσο ήθελε να κλείσει το θέμα πριν ξεκινήσει καν μια τέτοια συζήτηση. Αν κάποιος πει ότι δίνει την εντύπωση πως φοβάται το πολιτικό κόστος δεν θα είχε άδικο. Μόνο που και η απόφαση να μην πάρουμε μέρος στην ευρωπαϊκή δύναμη έχει κι αυτή κόστος, ίσως πολύ μεγαλύτερο και σε βάθος χρόνου. Για δύο κυρίως λόγους.
Ο πρώτος και ο πιο προφανής είναι ότι έτσι μπαίνουμε εθελοντικά στο περιθώριο των εξελίξεων αφήνοντας μάλιστα το πλεονέκτημα στην Τουρκία. Μπορεί να λέει ο πρωθυπουργός ότι βρισκόμαστε στη σωστή πλευρά της ιστορίας, τα πολιτικά οφέλη ωστόσο θα τα αποκομίσει η Άγκυρα. Ήδη οι ευρωπαϊκές χώρες θέλουν να την εντάξουν στον αμυντικό σχεδιασμό. Με το να συμμετέχει ενεργά σε μια τέτοια αποστολή θα ενισχύσει ακόμα περισσότερο τη θέση της, θα γίνει απαραίτητη. Αντιθέτως οι ελληνικές αντιρρήσεις θα είναι πλέον όλο και πιο πολύ άνευ νοήματος. Και ξέρετε τι λένε. Όταν δεν είσαι προσκεκλημένος στο τραπέζι είναι πολύ πιθανό να βρεθείς στο μενού.
Ο δεύτερος λόγος είναι λιγότερο άμεσος αλλά ενδεχομένως όχι λιγότερο σοβαρός. Η Ελλάδα παραδοσιακά ήταν υπέρ της ενίσχυσης της ενιαίας εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής της Ευρώπης. Ιδανικά θα θέλαμε τα ελληνικά σύνορα να γίνονταν σύνορα της Ευρώπης, να γινόταν δηλαδή ευρωπαϊκή υπόθεση η υπεράσπιση τους. Κάτι τέτοιο δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Όμως είναι γνωστό ότι η θεσμική υπόσταση της Ένωσης διαμορφώνεται μέσα από τις κρίσεις και από τις προσπάθειες αντιμετώπισης τους. Δεν ξέρουμε πώς θα συγκροτηθεί ούτε καν αν θα υπάρξει, αυτή η στρατιωτική δύναμη των προθύμων. Θα μπορούσε ωστόσο να αποτελέσει ένα πρόπλασμα της στενότερης συνεργασίας των ευρωπαϊκών χωρών σε αμυντικό επίπεδο. Είναι δυνατόν η Ελλάδα να είναι απούσα; Και μάλιστα από μια δύναμη η οποία δεν θα πάει για να πολεμήσει σε έναν ξένο πόλεμο αλλά για να υπηρετήσει έναν σκοπό ο οποίος είναι σε απόλυτη αρμονία, στην πραγματικότητα υλοποιεί στο πεδίο, την εξωτερική πολιτική της χώρας.
Και όμως. Όσο προφανή και αν είναι όλα αυτά δεν ήταν επαρκή για να πείσουν την κυβέρνηση. Γιατί στην Ελλάδα η εξωτερική πολιτική υπαγορεύεται από τις εσωτερικές σκοπιμότητες μάλλον παρά από το εθνικό συμφέρον. Αυτός είναι και ο λόγος που κανένα κόμμα της αντιπολίτευσης δεν άσκησε κριτική. Γιατί βέβαια όταν πρυτανεύουν λόγοι πολιτικού κόστους, όταν όλοι προσπαθούν να κολακέψουν μια (εικαζόμενη) κοινή γνώμη, τότε δημιουργείται μια καθοδική δυναμική όπου το ένα κόμμα σπρώχνει το άλλο σε λάθος και εθνικά επιζήμιο δρόμο. Αυτό παρακολουθήσαμε.
Και για μεν την αντιπολίτευση μια τέτοια στάση θα ήταν αναμενόμενη. Έχει από καιρό αποφασίσει πως είναι «με τον άνθρωπο», δεν έχει την παραμικρή διάθεση να βάλει πλάτη σε αποφάσεις που μπορεί να έχουν κόστος. Κακό του κεφαλιού της, αφήνει να περνάνε οι τις ευκαιρίες να βγει από θέση ευθύνης να ασκήσει κριτική στην κυβέρνηση. Ο κ. Μητσοτάκης ωστόσο είχε δημιουργήσει ένα διαφορετικό προφίλ, είχε καταφέρει να προσελκύσει το μεγαλύτερο μέρος των φίλο-ευρωπαϊστών ψηφοφόρων. Με την απόφαση του απέφυγε να δώσει αφορμή για κριτική στους κρυφούς ή φανερούς φίλους του Πούτιν που τον πληγώνουν από τα δεξιά του. Για να κερδίσει τις εκλογές ωστόσο έχει ανάγκη και τους άλλους. Καιρό τώρα δείχνει να τους έχει βάλει σε δεύτερη μοίρα.
