Όπως κι εμείς, έτσι και τα ζώα μας μεγαλώνουν. Και όσο οι τρίχες τους ασπρίζουν, η ενέργειά τους μειώνεται και η μέρα τους κυλάει πιο αργά, κάποιοι κηδεμόνες παρατηρούν κάτι ανησυχητικό: το αγαπημένο τους πλάσμα αρχίζει να αλλάζει.
Ξεχνά την καθημερινή του ρουτίνα, στέκεται χαμένο μπροστά στην πόρτα, γυρνά μέσα στη νύχτα χωρίς σκοπό. Αυτές οι αλλαγές μπορεί να σχετίζονται με μια πάθηση που μοιάζει πολύ με τη νόσο Αλτσχάιμερ στον άνθρωπο: το Σύνδρομο Γνωστικής Δυσλειτουργίας (Cognitive Dysfunction Syndrome – CDS).
Τι είναι το Σύνδρομο Γνωστικής Δυσλειτουργίας;
Το CDS είναι μια εκφυλιστική πάθηση του εγκεφάλου που εμφανίζεται σε ηλικιωμένα ζώα. Ουσιαστικά, ο εγκέφαλος χάνει σταδιακά την ικανότητά του να επεξεργάζεται πληροφορίες, να αποθηκεύει μνήμες και να καθοδηγεί τη συμπεριφορά.
Σύμφωνα με έρευνες, περίπου το 28% των σκύλων ηλικίας 11–12 ετών εμφανίζει σημάδια CDS, ποσοστό που φτάνει το 68% μετά τα 15 χρόνια. Στις γάτες, τα ποσοστά είναι παρόμοια: μελέτες δείχνουν ότι σχεδόν το 50% των γατών άνω των 15 ετών έχει συμπτώματα γνωστικής δυσλειτουργίας, έστω και σε ήπια μορφή.
Αυτό σημαίνει πως, όπως και στους ανθρώπους, η άνοια στα ζώα δεν είναι κάτι σπάνιο- είναι απλώς μια πτυχή του γήρατος που συχνά αγνοούμε ή μπερδεύουμε με «απλές» αλλαγές συμπεριφοράς.
Σημάδια στους σκύλους
Ένας σκύλος με CDS μπορεί να αρχίσει να ξεχνά πράγματα που κάποτε ήταν αυτονόητα.
-Στέκεται μπροστά στον τοίχο ή την πόρτα και δείχνει μπερδεμένος.
-Ξυπνά μέσα στο βράδυ και περιπλανιέται μέσα στο σπίτι, συχνά γαβγίζοντας χωρίς λόγο.
-Ξεχνά την εκπαίδευσή του: κάνει τις ανάγκες του μέσα, ή δεν ανταποκρίνεται σε βασικές εντολές.
-Μοιάζει πιο απόμακρος ή αντίθετα πιο εξαρτημένος από τον κηδεμόνα του.
-Δεν δείχνει ενδιαφέρον για παιχνίδι ή βόλτα, δραστηριότητες που άλλοτε λάτρευε.
Σημάδια στις γάτες
Στις γάτες η εικόνα είναι πιο ύπουλη. Οι περισσότερες κρύβουν τα προβλήματά τους, κι έτσι το CDS μπορεί να καθυστερήσει να αναγνωριστεί.
-Μπορεί να νιαουρίζουν επίμονα, κυρίως τη νύχτα.
-Να μένουν ακίνητες σε μια γωνία, σαν να έχουν «ξεχάσει» πού βρίσκονται.
-Να μην χρησιμοποιούν την άμμο τους και να λερώνουν εκτός της λεκάνης.
-Να μην αποζητούν χάδια και γενικότερα αλληλεπίδραση ή, σε άλλες περιπτώσεις, να γίνονται πιο ανήσυχες.
Πολλοί κηδεμόνες το εκλαμβάνουν ως «παράξενη συμπεριφορά γηρατειών», όμως συχνά πρόκειται για σημάδια γνωστικής δυσλειτουργίας.
Διάγνωση και τι μπορεί να γίνει
Δεν υπάρχει μία μαγική εξέταση που να επιβεβαιώνει το CDS. Η διάγνωση γίνεται με αποκλεισμό άλλων παθήσεων (προβλήματα όρασης, ακοής, πόνους από αρθρίτιδα, νεφρική ανεπάρκεια) και με την προσεκτική παρατήρηση από την πλευρά του κηδεμόνα.
Αν και το CDS δεν θεραπεύεται, η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να επιβραδύνει την πορεία του και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του ζώου.
–Φάρμακα που βελτιώνουν την αιμάτωση του εγκεφάλου ή ενισχύουν τη νευρική λειτουργία.
–Διατροφή πλούσια σε αντιοξειδωτικά, Ω-3 λιπαρά και βιταμίνες, που προστατεύουν τα εγκεφαλικά κύτταρα.
-Νοητική και σωματική άσκηση: μικρές βόλτες, παιχνίδια που διεγείρουν το μυαλό τους και τονώνουν τη διάθεση τους.
-Σταθερή ρουτίνα και περιβάλλον, ώστε το ζώο να νιώθει ασφάλεια.
Το Σύνδρομο Γνωστικής Δυσλειτουργίας είναι μια συνηθισμένη πάθηση σε ηλικιωμένους σκύλους και γάτες. Δεν σημαίνει ότι η ζωή του ζώου «τελειώνει»· με τη σωστή παρακολούθηση και φροντίδα μπορεί να συνεχίσει να απολαμβάνει στιγμές χαράς δίπλα μας.
Και αν κάτι αξίζει να θυμόμαστε, είναι πως τα ζώα μας δεν μετρούν τα χρόνια όπως εμείς. Ζουν στο παρόν. Ακόμη κι αν ξεχάσουν μερικά πράγματα, αυτό που νιώθουν κάθε μέρα από εμάς είναι αγάπη, φροντίδα και ασφάλεια. Αυτό είναι το πιο σημαντικό κομμάτι της ζωής τους.
