Ποια η σχέση μεταξύ της εθελοντικής αιμοδοσίας και των ιδιωτικών κέντρων συλλογής πλάσματος για την παραγωγή φαρμάκων; Σύμφωνα με τον Peter Jaworski, Αναπληρωτή Καθηγητή Στρατηγικής, Ηθικής, Οικονομικών και Δημόσιας Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Georgetown, η επικρατούσα αντίληψη είναι ότι οι δύο τομείς ανταγωνίζονται για τον ίδιο, περιορισμένο αριθμό δοτών.
Οι οργανώσεις συλλογής αίματος εκφράζουν την ανησυχία ότι όσοι κληθούν να επιλέξουν ανάμεσα στην εθελοντική αιμοδοσία και την εθελοντική δωρεά πλάσματος θα κατευθυνθούν προς τη δεύτερη, που συνήθως συνοδεύεται από μια αποζημίωση. Παρόμοιες ανησυχίες έχουν διατυπωθεί από διεθνείς φορείς: Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η European Blood Alliance και ο Αμερικανικός Ερυθρός Σταυρός υποστηρίζουν ότι η συλλογή πλάσματος θα θέσει σε κίνδυνο τη συλλογή αίματος, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι «οι περισσότεροι άνθρωποι θα ακολουθήσουν το χρήμα».
Είναι, όμως, αλήθεια αυτό;
Μέχρι στιγμής, ο φόβος αυτός δεν επιβεβαιώνεται: Τα στοιχεία από Γερμανία, Τσεχία, Καναδά και Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν ότι η λειτουργία ιδιωτικών κέντρων συλλογής πλάσματος όχι μόνο δεν μείωσε τις δωρεές αίματος, αλλά σε πολλές περιπτώσεις τις αύξησε. Στη Γερμανία, δεν παρατηρήθηκε καμία «εκτόπιση» δοτών. Όπως εξήγησε ο δρ. Franz Weinauer, πρώην ιατρικός διευθυντής του Βαυαρικού Ερυθρού Σταυρού, «οι εθελοντές δότες αίματος και πλάσματος δεν ανήκουν στον ίδιο πληθυσμό δοτών».
Παρόμοια εικόνα προκύπτει και στην Τσεχία, όπου οι δωρεές πλάσματος αυξήθηκαν θεαματικά, χωρίς να επηρεαστεί αρνητικά η αιμοδοσία. Μάλιστα, μελέτες δείχνουν ότι ορισμένοι δότες «περνούν» από τη δωρεά πλάσματος στην εθελοντική αιμοδοσία.
Στη Βόρεια Αμερική, οι αναλύσεις καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: Η ύπαρξη κέντρων πλάσματος συσχετίζεται με μικρή, αλλά στατιστικά σημαντική αύξηση των αιμοδοσιών. Σύμφωνα με τον δρ. Jaworski, «αυτό δείχνει ότι τα δύο συστήματα δεν μοιράζονται απλώς μια «πίτα» δοτών, αλλά διευρύνουν συνολικά τη δεξαμενή των ανθρώπων που είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν σε πράξεις δωρεάς».
Μήπως τελικά οι δύο τομείς λειτουργούν συμπληρωματικά;
Σύμφωνα με τον δρ. Jaworski, είναι πιθανό ο τομέας ιδιωτικής συλλογής πλάσματος, όπου η δωρεά πραγματοποιείται έναντι αποζημίωσης, να αυξάνει συνολικά την ευαισθητοποίηση του κοινού για τον εθελοντισμό και τη δωρεά. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι «ο λόγος που πιστεύουμε ότι οι δύο τομείς λειτουργούν ανταγωνιστικά είναι μια καλά εδραιωμένη παρανόηση: Πιστεύουμε ότι οι προσωπικές μας επιλογές βασίζονται σε κριτήρια όπως ”να κάνω το καλό”, ενώ ταυτόχρονα θεωρούμε ότι αυτό που παρακινεί τους υπόλοιπους είναι τα χρήματα. Τείνουμε, δηλαδή, να αποδίδουμε στους άλλους ένα υπεραπλουστευμένο, καθαρά οικονομικό κίνητρο».
Πού μας οδηγεί αυτό;
Τελικά, ο καθηγητής υποστηρίζει ότι, για να αντιμετωπίσουμε μελλοντικά σοκ -από πανδημίες έως αλλαγές πολιτικής- πρέπει να εγκαταλείψουμε το αφήγημα της σύγκρουσης. Η πραγματική αποστολή είναι κοινή: Η κάλυψη των αναγκών των ασθενών. «Η συνέχιση μιας διαμάχης που βασίζεται σε μια πιθανώς λανθασμένη υπόθεση δεν βοηθά τους ασθενείς. Πρέπει να διερευνήσουμε τρόπους συνύπαρξης, ίσως συνεργασίας, και να αναγνωρίσουμε ότι χρειαζόμαστε και τους δύο τομείς», καταλήγει ο καθηγητής.
