του Μιχάλη Ψύλου, δημοσιογράφου
Μια εποχή παγκόσμιων εμπορικών πολέμων απειλείται, μετά τις ανακοινώσεις του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για επιβολή δασμών σε αρκετούς από τους μεγάλους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ.
Αρχής γενομένης από σήμερα, η απόφαση Τραμπ προβλέπει δασμούς 10% στην Κίνα και 25% σε προϊόντα από το Μεξικό και τον Καναδά, που έχουν ήδη ανακοινώσει ότι θα απαντήσουν με παρόμοιες πρωτοβουλίες.
Μετά από μήνες εξαγγελιών είναι σαφές ότι οι απειλές δεν ήταν μόνο φραστικές: Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα χρησιμοποιήσουν δασμούς για να αναδιαρθρώσουν την οικονομία τους μειώνοντας ένα μη βιώσιμο εμπορικό έλλειμμα.
Φυσικά, η επανεξισορρόπηση των αμερικανικών εμπορικών ισοζυγίων και η επανεκβιομηχάνιση της χώρας με περιορισμένο πληθωρισμό και χωρίς υπερβολική αστάθεια στις αγορές, δεν θα είναι εύκολη.
Το δολάριο, για παράδειγμα, ενισχύεται καθώς οι επενδυτές στοιχηματίζουν σε ισχυρότερη ανάπτυξη. Το υπερτιμημένο δολάριο σημαίνει όμως λιγότερη ανταγωνιστικότητα για τις αμερικανικές εταιρείες.
Η ενίσχυση του δολαρίου εξουδετερώνει εν μέρει τους δασμούς και αυτό είναι ένα πρώτο πρόβλημα για την κυβέρνηση Τραμπ.
Μπορούμε από τώρα επίσης να δούμε τους γεωπολιτικούς κινδύνους αυτής της επιχείρησης, διότι η βύθιση ολόκληρων οικονομικών μοντέλων στην κρίση, ειδικά της Κίνας, κινδυνεύει να δημιουργήσει ανεξέλεγκτες αντιδράσεις.
Δεν θα χαριστεί στην ΕΕ
Προς το παρόν, η Ευρώπη είναι ανέγγιχτη, αλλά ο Τραμπ δεν θα χαριστεί και στη Γηραιά ήπειρο. Θα επιβάλει δασμούς σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του κύριου εμπορικού εταίρου της Ουάσιγκτον, επειδή πιστεύει ότι η ΕΕ φέρθηκε άσχημα στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Δεν δέχονται τα αυτοκίνητά μας, δεν δέχονται τα αγροτικά μας προϊόντα, δεν δέχονται σχεδόν τίποτα», είπε ο Πρόεδρος. «Υποφέρουμε από ένα τεράστιο έλλειμμα με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα κάνουμε λοιπόν κάτι πολύ ουσιαστικό με την ΕΕ».
Δεν είναι ακόμη σαφές σε ποιο χρονικό διάστημα σκοπεύει να επιβάλει φόρους στα ευρωπαϊκά προϊόντα.
Η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Καρολάιν Λέβιτ είπε ότι ο Τραμπ δεν έχει ακόμη χρονοδιάγραμμα για αυτό. Αρνήθηκε επίσης να πει εάν ο πρόεδρος των ΗΠΑ σκέφτεται να επιβάλει γενικώς, δασμούς εισφορές στην ΕΕ συνολικά ή αν θα πάει χώρα με χώρα.
Το σίγουρο είναι πώς μια φάση αβεβαιότητας ανοίγει στο παγκόσμιο ανοίγει γιατί από σήμερα ξεκίνησε ένα νέο κεφάλαιο.
Οι εξελίξεις παραμένουν απρόβλεπτες.Ένα από τα πιο προφανή ερωτήματα είναι η μορφή αντιποίνων που θα αποφασίσουν να εφαρμόσουν οι πληγείσες χώρες.
Ειδικά για την Ευρωπαϊκή Ένωση, το στοίχημα είναι μεγάλο: Η ΕΕ δεν είναι η ίδια οικονομία όπως το 2008, όταν η χρεοκοπία της Lehman Brothers πυροδότησε μια παγκόσμια κρίση.
Η ΕΕ έχει αναδιαρθρώσει την οικονομία της και τώρα εξαρτάται πολύ περισσότερο από τις εξαγωγές από ό,τι το 2008. Αυτός ο μετασχηματισμός ήρθε με το τίμημα της επιβολής λιτότητας και της κρίσης του δημόσιου χρέους.
Η ενεργειακή αυτοχειρία
Στην κορυφή της λίστας των ευρωπαϊκών εισαγωγών από την Αμερική, με τις οποίες θα μπορούσε να εξισορροπηθεί το εμπορικό ισοζύγιο με τις ΗΠΑ, βρίσκονται οι υδρογονάνθρακες. Η Ευρώπη θέλει να τους ξεφορτωθεί, αλλά δεν μπορεί άμεσα, ούτε βραχυπρόθεσμα.
Το φυσικό αέριο που εισάγεται από την Αμερική, μετά το κόστος υγροποίησης, μεταφοράς και επαναεριοποίησης, φτάνει στην Ευρώπη σε τιμές σχεδόν πενταπλάσιες. Και την ίδια ώρα, διακόπηκε το φθηνό ρωσικό αέριο που έφτανε στην Ευρώπη μέσω των ουκρανικών αγωγών.
Από την άλλη πλευρά, ολόκληρη η ευρωπαϊκή ενεργειακή, πράσινη μετάβαση έχει τις αλυσίδες εφοδιασμού της με τις ρίζες της στην Κίνα. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τους ηλιακούς συλλέκτες, αλλά και για τα υλικά κατασκευής μπαταριών.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε έναν αγώνα δρόμου ενάντια στο χρόνο, με έπαθλο την ίδια την ύπαρξή της. Για να μετατρέψει τις προκλήσεις αυτές σε ευκαιρίες, μήπως και ξαναγράψει το μέλλον της ως μεγάλη δύναμη.
Σε έναν κόσμο όμως με δύο οικονομικούς γίγαντες, η Ευρώπη εξελίσσεται στον «μεγάλο χαμένο». Γιατί δεν έχει ισχυρή ηγεσία. Και κυρίως ενιαίο όραμα…
