Η σιδηροπενία (έλλειψη σιδήρου) είναι η πιο συχνή διατροφική ανεπάρκεια στην εγκυμοσύνη και συχνά οδηγεί σε σιδηροπενική αναιμία η οποία σχετίζεται με επιπλοκές κατά την διάρκεια του τοκετού αλλά και με ενδομήτρια καθυστέρηση ανάπτυξη του εμβρύου. Η χορήγηση ενδοφλέβιου σιδήρου πριν τον τοκετό μπορεί να ωφελήσει γυναίκες οι οποίες έχουν σιδηροπενία ή σιδηροπενική αναιμία καθώς μπορεί να βελτιστοποιήσει γρήγορα την αποκατάσταση των αποθηκών σιδήρου. Με βάση τις οδηγίες του Αμερικάνικου Κολεγίου των Μαιευτήρων και Γυναικολόγων, μέχρι σήμερα προτείνεται η χορήγηση σιδήρου από το στόμα ως πρώτη γραμμή θεραπείας για τη σιδηροπενική αναιμία και δεν συστήνεται η αντιμετώπιση της σιδηροπενίας χωρίς αναιμία στην εγκυμοσύνη. Ο ενδοφλέβιος σίδηρος θεωρείται δεύτερη γραμμή θεραπείας στην εγκυμοσύνη λόγω έλλειψης δεδομένων.
Ο διευθυντής της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θάνος Δημόπουλος και η ιατρός Δέσποινα Φωτίου συνοψίζουν πρόσφατα δεδομένα από μελέτη που παρουσιάστηκε στο 65ο Συνέδριο της Αμερικανικής Αιματολογικής Εταιρείας (ASH) που έλαβε χώρα στο Σαν Ντιέγκο τον Δεκέμβριο του 2023. Τα δεδομένα αυτά υποστηρίζουν ότι η χορήγηση ενδοφλέβιου σιδήρου στο 2ο και 3ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης σε γυναίκες με σιδηροπενική αναιμία ή σιδηροπενία χωρίς αναιμία είναι ασφαλής και αποτελεσματική.
Πρόκειται για μια αναδρομική μελέτη από τις ΗΠΑ στην οποία συμπεριλήφθηκαν 1.383 έγκυες γυναίκες στο 2ο και 3ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης τους οι οποίες είχαν είτε αναιμία από ανεπάρκεια σιδήρου είτε σιδηροπενία χωρίς αναιμία. Μεταξύ Ιουνίου 2021 και Ιουνίου 2023 χορηγήθηκαν 2.971 εγχύσεις σιδήρου. Πριν τη χορήγηση του σιδήρου έγινε ακριβής καταγραφή των συμπτωμάτων τους και εργαστηριακός έλεγχος. Ο κύριος ερευνητής της μελέτης Δρ. Φάιν αναφέρει ότι οι ανάγκες σιδήρου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι περίπου 800mg και ότι η χορήγηση σιδήρου από το στόμα δεν επαρκεί γιατί το γαστρεντερικό σύστημα απορροφά κατά το μέγιστο 5mg την ημέρα.
Οι γυναίκες που εντάχθηκαν στη μελέτη έλαβαν ενδοφλέβιο σίδηρο σε δόση περίπου στα 1000mg συνολικά. Το 94% ανέφερε βελτίωση σε ένα ή περισσότερα συμπτώματα όπως δύσπνοια και καταβολή. Δύο εβδομάδες μετά την τελευταία έγχυση, 87% είχαν κορεσμό σιδήρου πάνω από 15% και το 83% είχε επίπεδα φερριτίνης πάνω από 30 ng/mL ενώ το 88% είχε αυξήσει και την τιμή της αιμοσφαιρίνης. Επίσης το προφίλ ασφαλείας ήταν αποδεκτό. Το 5% είχε αντιδράσεις σχετιζόμενες με την έγχυση και το 0.17% διέκοψε τη θεραπεία με σίδηρο λόγω των αντιδράσεων αυτών. Το 25% περίπου είχαν επίσης κάποια συμπτώματα μετά την έγχυση όπως κεφαλαλγία, πόνο στη μέση, οίδημα στα κάτω άκρα και δύσπνοια αλλά κανένα από αυτά τα συμπτώματα δεν επηρέασε την εγκυμοσύνη.
Συμπερασματικά φαίνεται ότι η χορήγηση ενδοφλέβιου σιδήρου είναι ασφαλής, αποτελεσματική και καλά ανεκτή και σημαντικό είναι η χορήγηση να γίνεται σε κέντρα με εκπαιδευμένο νοσηλευτικό προσωπικό. Με βάση τα αποτελέσματα αυτά ο Δρ. Φάιν συστήνει την εκπαίδευση των μαιευτήρων και τη συστηματική προσπάθεια να αυξηθούν τα ποσοστά των εγκυμονούντων που λαμβάνουν ενδοφλέβιο σίδηρο.
