του Θανάση Πετρόπουλου, Γραμματέα Τομέα Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Γραμματέα Τομέα Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ΠΑΣΟΚ
Η αγροτική πολιτική της χώρας βρίσκεται πλέον σε σαφή στρατηγικό εκτροχιασμό.
Το κεντρικό ερώτημα που αποφεύγουμε συστηματικά να απαντήσουμε είναι απλό, αλλά ταυτόχρονα αποκαλυπτικό: θέλουμε αγρότες που παράγουν ή ιδιοκτήτες που απλώς δηλώνουν εκτάσεις;
Η απάντηση της κυβέρνησης δίνεται έμπρακτα με την εκχώρηση του ελέγχου και των πληρωμών των ευρωπαϊκών αγροτικών ενισχύσεων στην ΑΑΔΕ.
Πρόκειται για μια επιλογή που δεν συνιστά μεταρρύθμιση, αλλά ομολογία αποτυχίας της εξάχρονης αγροτικής διαχείρισης και ταυτόχρονα ιδεολογική μετατόπιση: η αγροτική πολιτική παύει να έχει παραγωγικό προσανατολισμό και μετατρέπεται σε άσκηση λογιστικού και φορολογικού ελέγχου.
Σήμερα το κράτος γνωρίζει με απόλυτη ακρίβεια τα τιμολόγια, τα μισθωτήρια, τους ΚΑΕΚ, τους ΑΤΑΚ και κάθε πιθανό διοικητικό ακρωνύμιο. Δεν γνωρίζει –ούτε φαίνεται να το ενδιαφέρει– αν η γη καλλιεργείται, αν τα ζώα εκτρέφονται, αν παράγεται πραγματικό αγροτικό προϊόν. Ο έλεγχος της παραγωγής αντικαταστάθηκε από τον έλεγχο των μισθωτηρίων.
Πρόκειται για τη λογική που αντιβαίνει ευθέως τις θεμελιώδεις αρχές της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής. Η Ευρώπη δεν επιδοτεί τη νόμιμη κατοχή της γης· επιδοτεί την ενεργή καλλιέργεια και την πραγματική παραγωγή. Όταν όμως το κράτος ενδιαφέρεται μόνο για τη νομική τεκμηρίωση και όχι για το παραγόμενο αποτέλεσμα, η αγροτική πολιτική ακυρώνεται στην πράξη.
Και αυτό δεν είναι τεχνικό λάθος. Είναι το αναπόφευκτο αποτέλεσμα όταν ο έλεγχος της αγροτικής δραστηριότητας ανατίθεται σε έναν μηχανισμό σχεδιασμένο αποκλειστικά για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Ο αγρότης δεν αντιμετωπίζεται ως κρίσιμος συντελεστής ανάπτυξης, αλλά ως δυνητικός παραβάτης που πρέπει να επιτηρείται.
Η επιλογή αυτή εντάσσεται σε μια ευρύτερη κυβερνητική λογική που εκπορεύεται από το Μέγαρο Μαξίμου: η ΑΑΔΕ μετατρέπεται σε πολυεργαλείο ελέγχου και πειθάρχησης. Όποιος ενοχλεί, ελέγχεται. Από συλλογικότητες θυμάτων του εγκλήματος στα Τέμπη μέχρι αγροτοσυνδικαλιστές που διεκδικούν λύσεις, ο φορολογικός έλεγχος χρησιμοποιείται ως υποκατάστατο πολιτικής απάντησης.
Και όλα αυτά συμβαίνουν ενώ η ελληνική αγροτιά βιώνει τη βαθύτερη κρίση των τελευταίων δεκαετιών. Η ευλογιά αποδεκατίζει τα κοπάδια, το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ έχει στιγματίσει συλλογικά τον αγροτικό κόσμο, οι ενισχύσεις καθυστερούν, το κόστος παραγωγής εκτοξεύεται και το αγροτικό εισόδημα καταρρέει.
Την ίδια στιγμή, στην Ευρώπη συζητούν για την επόμενη ημέρα της γεωργίας: ανθεκτική γεωργία στις κλιματικές μεταβολές, γεωργία ακριβείας, ψηφιακή μετάβαση, αύξηση της παραγωγικότητας, επισιτιστική ασφάλεια. Στην Ελλάδα, αντίθετα, ο δημόσιος διάλογος εξαντλείται στη σκανδαλολογία και στον κοινωνικό αυτοματισμό. Αντί για πολιτικές, κατασκευάζονται στερεότυπα. Αντί για στρατηγική, παράγεται επικοινωνιακός θόρυβος.
Το αποτέλεσμα είναι ένα κράτος που ελέγχει αλλά δεν σχεδιάζει, επιτηρεί αλλά δεν στηρίζει, τιμωρεί αλλά δεν παράγει πολιτική. Αυτό δεν είναι αγροτική ανάπτυξη. Είναι διοικητική αποδόμηση του πρωτογενούς τομέα.
Αν δεν αλλάξει άμεσα αυτή η πορεία, το ερώτημα δεν θα είναι αν η γη καλλιεργείται ή απλώς δηλώνεται.
Θα είναι αν η χώρα, διακόσια χρόνια μετά την ίδρυσή της, επιλέγει συνειδητά να παραιτηθεί από την αγροτική παραγωγή και να μετατραπεί σε εισαγωγέα τροφίμων – με χωράφια πλήρως ελεγχόμενα, αλλά ουσιαστικά ακαλλιέργητα.
