Ο σίδηρος είναι απαραίτητο θρεπτικό συστατικό για τη μεταφορά οξυγόνου στο σώμα, καθώς συμμετέχει στην παραγωγή της αιμοσφαιρίνης στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Όταν τα αποθέματα είναι χαμηλά, το οξυγόνο δεν φτάνει επαρκώς στους ιστούς – και αυτό συχνά μεταφράζεται σε κόπωση, μειωμένη αντοχή, δυσκολία συγκέντρωσης και ευπάθεια σε λοιμώξεις.
Η έλλειψη σιδήρου είναι μια από τις συχνότερες διατροφικές ελλείψεις παγκοσμίως, ιδιαίτερα σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, εφήβους και άτομα που ακολουθούν διατροφή με περιορισμένα ζωικά προϊόντα.
Παραδοσιακά, συνδέεται με το κόκκινο κρέας, τα εντόσθια και τα όσπρια. Ωστόσο, σύμφωνα με δεδομένα που συγκεντρώνει η διαιτολόγος Rhyan Geiger, και ορισμένοι ξηροί καρποί μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στην πρόσληψη φυτικού σιδήρου, όταν καταναλώνονται τακτικά και σε κατάλληλους συνδυασμούς.
Οι 7 ξηροί καρποί με αυξημένη περιεκτικότητα σε σίδηρο
Σύμφωνα με το άρθρο της, οι παρακάτω ξηροί καρποί ξεχωρίζουν για την περιεκτικότητά τους σε σίδηρο ανά τυπική μερίδα περίπου 28g (μία μικρή χούφτα).
1. Κάσιους
Στην κορυφή της λίστας βρίσκονται τα κάσιους. Μια μερίδα ωμά κάσιους παρέχει περίπου 1,9 mg σιδήρου, καθιστώντας τα την πλουσιότερη πηγή σιδήρου ανά μερίδα ανάμεσα στους ξηρούς καρπούς που εξετάστηκαν. Εκτός από σίδηρο, τα κάσιους προσφέρουν μαγνήσιο και ψευδάργυρο, μη κορεσμένα λιπαρά οξέα, κρεμώδη υφή που τα καθιστά κατάλληλα τόσο για σνακ όσο και για φυτικές κρεμώδεις σάλτσες.
2. Φουντούκια
Τα φουντούκια παρέχουν γύρω στα 1,3 mg σιδήρου ανά μερίδα. Παράλληλα αποτελούν πηγή βιταμίνης Ε, που προστατεύει τα κύτταρα από οξειδωτικές βλάβες. Χρησιμοποιούνται ευρέως σε granola, ενεργειακές μπάρες, μίγματα ξηρών καρπών, ακόμη και σε ροφήματα καφέ ή κακάο με άρωμα φουντούκι.
3. Κουκουνάρι
Το κουκουνάρι είναι πιο «ειδικό» υλικό στη μαγειρική, ωστόσο διατροφικά έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον: μία μερίδα αποδίδει περίπου 1,2 mg σιδήρου. Πρόκειται για τον γνωστό καρπό του πεύκου, βασικό συστατικό του κλασικού πέστο. Τα κουκουνάρια ενσωματώνονται εύκολα σε σαλάτες, ζυμαρικά ή πιάτα με λαχανικά, προσθέτοντας τόσο γεύση όσο και θρεπτική αξία.
4. Φιστίκια Αιγίνης
Τα φιστίκια αποδίδουν περίπου 1,1 mg σιδήρου ανά μερίδα, αλλά ξεχωρίζουν και για τη συνολική τους σύνθεση: περίπου 6 g φυτικής πρωτεΐνης και 3 g φυτικών ινών στη μερίδα, ενώ περίπου το 90% των λιπαρών τους είναι ακόρεστα, δηλαδή «φιλικά» προς την καρδιά. Η κατανάλωση με το κέλυφος ευνοεί το πιο αργό και συνειδητό φαγητό, κάτι που συνδέεται με καλύτερο έλεγχο της ποσότητας.
5. Αμύγδαλα
Τα αμύγδαλα είναι από τους πιο διαδεδομένους ξηρούς καρπούς και, σύμφωνα με τα στοιχεία, μία μερίδα αποδίδει περίπου 1,1 mg σιδήρου. Παράλληλα προσφέρουν: φυτική πρωτεΐνη, φυτικές ίνες, βιταμίνη Ε και μαγνήσιο. Χρησιμοποιούνται ευρέως σε βρώμη, γιαούρτι, σαλάτες, αλλά και ως βούτυρο αμυγδάλου σε ψωμί ολικής ή smoothies.
6. Πεκάν
Στην έκτη θέση βρίσκονται τα καρύδια πεκάν, με περίπου 0,7 mg σιδήρου ανά μερίδα. Αν και στην ελληνική κουζίνα δεν είναι τόσο συνηθισμένα όσο άλλα είδη ξηρών καρπών, χρησιμοποιούνται όλο και συχνότερα σε σαλάτες, γλυκά, granola και αρτοσκευάσματα, προσφέροντας συνδυασμό σιδήρου, καλών λιπαρών και γεύσης.
7. Μακαντέμια
Τέλος, τα macadamia συμπληρώνουν τη λίστα με περίπου 0,5 mg σιδήρου ανά μερίδα. Αν και δεν είναι τα πιο πλούσια σε σίδηρο, ξεχωρίζουν για την περιεκτικότητά τους σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα. Η χαρακτηριστική «βουτυρένια» γεύση τους τα κάνει ιδιαίτερα δημοφιλή σε γλυκές παρασκευές (όπως μπισκότα) αλλά και σε πιο δημιουργικές σαλάτες.
Πώς βελτιώνεται η απορρόφηση του σιδήρου από τους ξηρούς καρπούς;
Ο σίδηρος που περιέχεται σε φυτικά τρόφιμα, όπως είναι οι ξηροί καρποί, είναι μη αιμικός, δηλαδή απορροφάται λιγότερο αποτελεσματικά από τον οργανισμό σε σύγκριση με τον αιμικό σίδηρο των ζωικών τροφών. Παρ’ όλα αυτά, η σωστή διατροφική «στρατηγική» μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την απορρόφησή του. Και αυτή είναι να τον συνδυάσουμε με πηγές βιταμίνης C. Ενδεικτικά: σαλάτα με κουκουνάρι και dressing με λεμόνι, μίγμα ξηρών καρπών μαζί με πορτοκάλι, μανταρίνι ή ακτινίδιο, αμύγδαλα ή φουντούκια σε γιαούρτι με φράουλες ή άλλα φρούτα πλούσια σε βιταμίνη C.
Στον αντίποδα, ορισμένες τροφές και ροφήματα «μπλοκάρουν» την απορρόφηση του σιδήρου. Τέτοια είναι:
- τα φυτικά οξέα (phytates), που υπάρχουν φυσικά σε πολλά φυτικά τρόφιμα
- οι ταννίνες σε καφέ και τσάι
- το ασβέστιο, όταν προσλαμβάνεται σε μεγάλες ποσότητες την ίδια στιγμή
Αξίζει να σημειωθεί πως οι ξηροί καρποί δεν αποτελούν μόνο πηγή σιδήρου, αλλά και ένα ιδιαίτερα πλούσιο «πακέτο» θρεπτικών συστατικών. Συγκεκριμένα, συμβάλλουν στη καρδιαγγειακή υγεία, βοηθούν στη διαχείριση βάρους και υποστηρίζουν τη ρύθμιση του σακχάρου.
Συμπέρασμα
Η ενσωμάτωση συγκεκριμένων ξηρών καρπών σε μια ισορροπημένη διατροφή μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην κάλυψη των αναγκών σε σίδηρο, ιδίως σε όσους βασίζονται περισσότερο σε φυτικές πηγές. Μια με δύο μικρές χούφτες ξηρών καρπών την ημέρα, σε συνδυασμό με τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη C και με προσοχή στα ροφήματα που αναστέλλουν την απορρόφηση, αποτελούν έναν απλό και πρακτικό τρόπο ενίσχυσης της πρόσληψης σιδήρου.
