του Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλου
Υπάρχουν γεγονότα που ενώ θα έπρεπε να είναι χαραγμένα στη μνήμη, εν τούτοις είναι εκπληκτικό πως και πόσο γρήγορα ξεχνιούνται. Είναι έτσι εντυπωσιακό το φαινόμενο να παρακολουθεί κανείς, αναλύσεις για τις σχέσεις Ευρώπης Ρωσίας και τον πόλεμο στην Ουκρανία από καθηγητές και επώνυμους ειδικούς, οι οποίοι κάνουν επίδειξη πρωτοφανούς ιστορικής άγνοιας, για έναν απλό λόγο: θέλουν να είναι αρεστοί, σε ένα ανιστόρητο κοινό.
Στο πλαίσιο αυτό, διαπρέπουν διάσημοι καθηγητές όπως για παράδειγμα ο Τζεφρεϋ Σακς, ο οποίος επί προεδρίας Μπιλ Κλίντον στις ΗΠΑ, ήταν σύμβουλος κυβερνήσεων πρώην κομμουνιστικών χωρών, σε θέματα πρόσβασης στην ανοικτή παγκόσμια οικονομία.
Σήμερα, ο Αμερικανός καθηγητής κατηγορεί ανοικτά τη Δύση και ειδικά τις ΗΠΑ ότι προκάλεσαν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και στην ουσία θεωρεί ότι ΗΠΑ και Ευρώπη, θέλησαν να περικυκλώσουν τη Ρωσία στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας από χώρες του ΝΑΤΟ.
Με άλλα λόγια, ο κ.Καθηγητής μας λέει ότι η Δύση πήγαινε γυρεύοντας. Και άρα προκάλεσε μια χώρα η οποία όμως από το 1939 έως και το 2022 έχει εισβάλλει συνολικά στην Πολωνία, τη Φινλανδία, την Εσθονία, Λιθουανία, Λεττονία, Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία, μέρος της Ρουμανίας και στο Αφγανιστάν ενώ το 2014 προσάρτησε και την Κριμαία.Άρα σε εισβολές και περικυκλώσεις άλλος έχει το όνομα και άλλος τη χάρη.
Συνεπώς, κατά τον κ. Καθηγητή Σακς, η Δύση είναι αυτή προκάλεσε τις χώρες αυτές να γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ και όχι ο φόβος νέων εισβολών από τη Ρωσία, όταν ο ίδιος ο πρόεδρος Πούτιν σε άρθρα και ομιλίες του, αναπολεί τα παλαιά μεγαλεία της ΕΣΣΔ και αναλύει τα οράματά του για μία ευρωασιατική αυτοκρατορία με κυρίαρχη τη Ρωσία.Ως φαίνεται δε, ο κ.Καθηγητής δεν θα είχε πληροφορηθεί ότι από το 1986, οι χώρες της Βαλτικής, η Αρμενία, η Πολωνία, το Αζερμπαϊτζάν , το Καζακστάν και η Ουκρανία είχαν ζητήσει με σοβαρούς ξεσηκωμούς να αυτονομηθούν από την τότε Σοβιετική Ένωση του Μιχαήλ Γκορμπατσώφ, ώστε να περισώσουν ότι μπορούσαν από εθνική αξιοπρέπεια. Θα ξέχασε επίσης ο καθηγητής πως και γιατί το 1989 με αφετηρία την Ουγγαρία έπεσε το περίφημο Τείχος του Βερολίνου.
Είναι ξεκάθαρο έτσι ότι ήδη από την εποχή της περεστρόϊκα και της γκλάσνοστ στη Ρωσία, το πνεύμα της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας ήταν διάχυτο στην τότε ΕΣΣΔ του Μιχαήλ Γκορμπατσώφ, και πήρε διαστάσεις με το σοβιετικό καθεστώς να καταρρέει το Δεκέμβριο του 1991.
Υπενθυμίζουμε ότι της κατάρρευσης είχε προηγηθεί η αποτυχημένη προσπάθεια των σκληροπυρηνικών κομμουνιστών να εκδιώξουν τον Γκορμπατσώφ, ο οποίος στις 25 Δεκεμβρίου 1991 παραιτήθηκε από τη θέση του προέδρου, ανοίγοντας την πόρτα στην εποχή Γέλτσιν.
Και όντως, την επόμενη ημέρα, 26 Δεκεμβρίου, το Ανώτατο Σοβιέτ διέλυσε επίσημα την ΕΣΣΔ, δημιουργώντας 15 νέα κυρίαρχα κράτη. Λίγους μήνες αργότερα,, με πρόεδρο τον Μπιλ Κλίντον, η Αμερική και μέσω αυτής το ΝΑΤΟ, δέχονταν 10 αιτήματα συμμαχίας και ένταξης στο δυτικό αμυντικό πλέγμα, από χώρες του πρώην σοβιετικού μπλόκ.Τα αιτήματα αυτά, προβλημάτισαν την τότε διοίκηση Κλίντον, η οποία δεν ήθελε να «χαλάσει» τις σχέσεις της με τον Μπόρις Γέλτσιν, ηγέτη της μετακομμουνιστικής Ρωσίας.
Αντίθετα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, ήθελε να ενισχύσει την ρωσική οικονομία και να ικανοποιήσει το ρωσικό αίτημα για παράδοση των πυρηνικών όπλων Ουκρανίας, Λευκορωσίας και Καζακστάν στη ρωσική κυβέρνηση. Υπεγράφη έτσι το Δεκέμβρη 1994 το περίφημο μνημόνιο της Βουδαπέστης, με το οποίο οι τρεις χώρες εντάσσονταν στη Συνθήκη μη διάδοσης πυρηνικών όπλων, έναντι εγγυήσεων ασφαλείας εδαφών από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και το Ην. Βασίλειο.
Οι εγγυήσεις αυτές βέβαια έχουν παραβιαστεί, με πιο θεαματική την παθητικότητα ΗΠΑ και Ην.Βασιλείου στην προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία. Μια προσάρτηση η οποία στη συνέχεια ενθάρρυνε τον πρόεδρο Πούτιν να προχωρήσει και στην εισβολή του 2022 στην Ουκρανία στην οποίαν θεωρούσε ότι τα τάνκς του θα έκαναν «απλό περίπατο».
Η ηρωϊκή αντίσταση των Ουκρανών όμως δεν επέτρεψε την κατάληψη – προσάρτηση της χώρας, με αποτέλεσμα σήμερα ο πόλεμος της Ουκρανίας να αποτελεί σοβαρότατο και κρίσιμο πρόβλημα για την Ευρώπη.
Ένα πρόβλημα που επιδεινώνεται και από την προσβλητική αντιευρωπαϊκή πολιτική του Αμερικανού προέδρου Τραμπ, ο οποίος όμως θέτει την Ε.Ε. μπροστά σε μια ωμή πραγματικότητα: Αυτήν της αμυντικής της αυτονομίας υπό πιθανές συνθήκες πολέμου. Συνθήκες όμως που είναι ήδη ορατές και δημιουργούν για την Ευρώπη μια τεράστια πρόκληση ολοκλήρωσης της υπό όρους γεωπολιτικής αβεβαιότητας και σοβαρής για την ώρα αταξίας.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ένα κρίσιμο θέμα για την Ε.Ε. και κατ’ επέκταση την ευρωζώνη, είναι αυτό της αντοχής του γαλλο-γερμανικού άξονα. Αν ο τελευταίος «σπάσει», όπως για διαφορετικούς λόγους επιδιώκουν οι Τραμπ και Πούτιν, τότε η ευρωπαϊκή κρίση θα γίνει και υπαρξιακή. Και αυτό, ως φαινόμενο, παραπέμπει, για όσους γνωρίζουν λίγη ιστορία, στις παραμονές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, το…. 1914!!!
Υπό αυτές τις συνθήκες είναι καιρός η σημερινή ΕΕ να αναλάβει πρωτοβουλίες ειρήνευσης στην περιοχή της, η οποία θα μπορούσε πολύ γρήγορα να εξελιχθεί σε ωρολογιακή βόμβα.
