Συνέντευξη της Σίας Αναγνωστοπούλου στην εφημερίδα Η Εποχήτου Σαββατοκύριακου 13-14 Δεκεμβρίου και την Ιωάννα Δρόσου:
-Η κυβέρνηση επενδύει στον κοινωνικό αυτοματισμό, προσπαθώντας να στρέψει τους πολίτες ενάντια στους αγρότες και τα αιτήματά τους. Μέχρι στιγμής, αυτό δεν φαίνεται να πιάνει. Και οι κινητοποιήσεις όλο και πυκνώνουν. Η κυβέρνηση μοιάζει να εφαρμόζει την τακτική «καρότο και μαστίγιο» απέναντί τους. Τι θα καταφέρει;
Δεν θα καταφέρει τίποτα. Ο κοινωνικός αυτοματισμός δεν λειτουργεί γιατί στα μπλόκα των αγροτών συναρθρώνονται τα αιτήματα μιας κοινωνίας που με δυσκολία τα «βγάζει πέρα», που ταπεινώνεται, που περιθωριοποιείται. Στα μπλόκα συμπαραστέκονται επαγγελματικοί φορείς, εργαζόμενοι, ακόμα και στρατιωτικοί που αντιμετωπίζονται με περιφρόνηση από την κυβέρνηση. Κυρίως, όμως, στον αγώνα των αγροτών εκφράζεται το αίσθημα αδικίας και οργής για αυτό το γαλάζιο πελατειακό κράτος που στήθηκε μέσα από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και καταλήστεψε το παρόν και το μέλλον του αγροτικού κόσμου. Το γενικευμένο αίσθημα «αδικίας» για τις συγκαλύψεις (Τέμπη, υποκλοπές, σκάνδαλα διαφθοράς), για αυτή την κυβέρνηση της διαφθοράς που κατασπαταλά το δημόσιο χρήμα. Με τους αγρότες (και για τους αγρότες) η κυβέρνηση έχει μπλέξει άγρια, γιατί από αυτούς εξαρτάται όχι μόνο το ψωμί των ίδιων αλλά όλων μας. Και γιατί, «ο άνθρωπος δικαιούται υπό καθεστώς αδικίας να προσφεύγει, ως έσχατο καταφύγιο, στην εξέγερση», όπως ορίζει η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
-Τo Σάββατο ξεκινά η συζήτηση στη βουλή για τον προϋπολογισμό, με αυξημένες τις αμυντικές δαπάνες, ενώ πρόκειται για έναν ακόμα προϋπολογισμό λιτότητας, όσο και αν η κυβέρνηση το αρνείται και κάνει λόγο για ανάπτυξη. Ποια σημεία του θα αναδείξετε στη βουλή;
Στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό, εκτός από τις παρεμβάσεις της Νέας Αριστεράς (οικονομία, παιδεία, κοινωνικό κράτος, υγεία, πρωτογενής τομέας, κλιματική κρίση, ενέργεια, κλπ), με τις οποίες θα αναδειχθεί και το πρόγραμμα και οι προτάσεις του κόμματος, ο πολιτικός λόγος –θεωρώ– θα δομηθεί γύρω από την πρόκληση της εποχής μας: πόλεμος ή ειρήνη. Σε αυτό εμπερικλείονται όλα τα άλλα. Η οικονομία πολέμου, που καθίσταται κυρίαρχη στην Ευρώπη και που στη χώρα μας έχει λάβει διαστάσεις νέας Μεγάλης Ιδέας (πάλι αύξηση των αμυντικών/εξοπλιστικών δαπανών), προϋποθέτει τη στρατοπεδική αναπαράσταση του κόσμου και συνεπάγεται την ενοποίηση της αθλιότητας στο όνομα του πατριωτισμού. Νέα φτώχεια, πείνα, χειραγωγούμενες κοινωνίες, υποχώρηση της δημοκρατίας, υποταγή και, τέλος, κρέας για κανόνια. Ο φετινός προϋπολογισμός έχει αυτό το υπόβαθρο. Τα κόμματα της αντιπολίτευσης του προοδευτικού χώρου θέτουν με ένταση τα προβλήματα που απασχολούν την κοινωνία (ακρίβεια, υγεία, παιδεία, δημοκρατία). Ωστόσο υπερψηφίζουν τις αμυντικές δαπάνες, με τα θηριώδη εξοπλιστικά προγράμματα. Ο φετινός προϋπολογισμός λοιπόν για τη Νέα Αριστερά είναι πεδίο μάχης ώστε να ακουστεί πολιτικός λόγος για την ειρηνική ζωή, υπέρ της δημοκρατίας, της ευημερίας, των δημόσιων και κοινωνικών αγαθών. Υπέρ της ταξικής οριοθέτησης του «εμείς». Από την οικονομία πολέμου κερδίζουν οι λίγοι –ίσως να προσφέρουν «πατριωτικό φόρο». Μόνο σε συνθήκες ειρηνικής οικονομίας αντιμετωπίζονται οι κραυγαλέες ανισότητες, επαναθεμελιώνονται το κράτος δικαίου, τα δημόσια αγαθά, το κοινωνικό κράτος, η δίκαιη οικονομία.
-Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας παρουσίασε το «νέο ελληνικό δόγμα αποτροπής στο Αιγαίο». Ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ δήλωσε «τη μια στιγμή που θα χρειαστεί, το αποτέλεσμα πρέπει να είναι νικηφόρο». Πού ωφελεί αυτή η πολεμική ρητορική από την ελληνική πλευρά;
Η κυρίαρχη πλέον στην Ευρώπη οικονομία του πολέμου για να είναι ενιαία, δραστική και επιδραστική, έχει ανάγκη από εθνικιστική πόλωση, σε εθνικό επίπεδο. Η Τουρκία, όχι ως ένας δύσκολος γείτονας με τον οποίο έχουμε διαφορές, αλλά ως «υπαρξιακή απειλή για τον ελληνισμό». Εξοπλιζόμαστε για να σωθούμε από τον εχθρό. Συγχρόνως, η στρατηγική κολεγιά με το Ισραήλ, μια κολεγιά που έχει βαριά υλική βάση (πολύ «ματωμένο» χρήμα για κάποιους) αλλά και πολύ ανήθικο εποικοδόμημα (κολεγιά με τον εγκληματία πολέμου), έχει βασιστεί στη συνταγή των αξόνων καλού-κακού: ο άξονας του καλού (Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ) εναντίον του άξονα του κακού, με κέντρο την Τουρκία –και αυτοί οι άξονες μέσα στον ιμπεριαλιστικό άξονα («Δύση» εναντίον «Ανατολής» –όπως αυτός ορίζεται κάθε φορά και επιβάλλει την αγορά πανάκριβων πολεμικών πλοίων όχι για την άμυνα της χώρας αλλά για προβολή ισχύος στους άξονες). Στην κυρίαρχη στρατοπεδική αναπαράσταση του κόσμου, στην Ελλάδα ο εθνικισμός και ο μεγαλοϊδεατισμός έχουν βρει πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθούν. Και παρά το γεγονός ότι οι αντιφάσεις αυτής της ρητορικής είναι πολλές (η θέση της Τουρκίας σε σχέση με την Ευρώπη, το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ), η ίδια η ρητορική διαμορφώνει κουλτούρα πολέμου και προετοιμάζει για πόλεμο. Ακόμα κι αυτοί που ομνύουν στο διεθνές δίκαιο, στην ειρηνική επίλυση των διαφορών, στα «ήρεμα νερά», συναντιούνται με το «κόμμα του πολέμου» σε ένα καταλυτικό σημείο: στον άξονα «καλού-κακού».
-Πώς κρίνεις τις τουρκικές αντιδράσεις για το αμυντικό δόγμα;
Όταν με την Τουρκία το έδαφος «συνομιλίας» αναπτύσσεται εκεί ακριβώς που «στήνεται» ο τουρκικός εθνικισμός και μεγαλοϊδεατισμός (Γαλάζια Πατρίδα), τότε το έδαφος γίνεται ολισθηρό. Όταν η τουρκοκυπριακή κοινότητα εκλέγει, παρά τη διχοτομική, σκληρή θέση της Τουρκίας, έναν πρόεδρο που τάσσεται υπέρ της ομοσπονδιακής λύσης του Κυπριακού, και η Ελλάδα και η Κύπρος δεν πιάνουν αμέσως το νήμα, τότε τα δόγματα αλληλοτροφοδοτούνται ή αναμένουν την «ειρήνη» Τραμπ. Όταν η Διάσκεψη των 5+5, που εξήγγειλε με τόση υπερηφάνεια ο κ. Μητσοτάκης, δεν δημιουργεί κίνηση για την προώθηση της ειρήνης στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά επενδύεται με το αμυντικό δόγμα Δένδια, τότε ο ορίζοντας σκοτεινιάζει.
Για την Αριστερά, η Διάσκεψη 5+5 μπορεί να γίνει το «δικό μας σχέδιο» για την ειρήνη στην περιοχή. Ένα σχέδιο σαφές χωρίς γκρίζα σημεία απόδειξης πατριωτισμού (12 ν.μ.) και «στρατηγικούς εταίρους». Και ο Τραμπ με το δικό του σχέδιο για την περιοχή μας για ειρήνη μιλάει, μόνο που αυτό δεν μας αφορά. Η διεκδίκηση της ειρήνης προϋποθέτει «εμείς», για «ποιους μιλάμε». Διαφορετικά η ειρήνη του Τραμπ, του Νετανιάχου, του Ερντογάν, του Πούτιν θα επιβληθούν ως η μοναδική προοπτική ειρήνευσης.
-Η Ευρώπη, και η Ελλάδα, έχει μπει στο κυνήγι των εξοπλισμών. Το RearmEurope και το πρόγραμμα Safe, πώς αλλάζουν τους συσχετισμούς; Ποιο το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όταν υποτάσσεται στην πολεμική οικονομία;
Ας δούμε το Rearm και το Safe, όχι στο πλαίσιο της «ευρωπαϊκής μυθολογίας» περί αυτονομίας, αλλά στο πλαίσιο μιας θεώρησης που δείχνει πια ξεκάθαρα ότι μια Ευρώπη με καλωδιωμένους, συνετισμένους λαούς, με κανόνες και δημοσιονομική πειθάρχηση είναι μια Ευρώπη με νεκρωμένους λαούς, επομένως λεία για τα σφαγεία των πολέμων. Αυτή είναι η μεγάλη νεοφιλελεύθερη παγίδα που οδηγεί σήμερα «στο φέρετρο με τη σημαία». Αυτή η παγίδα στην οποία και η σοσιαλδημοκρατία έπεσε μέσα. Και εδώ τίθεται για μας, για την Αριστερά, το μεγάλο ερώτημα: μπορούμε απέναντι σε αυτό τον άνεμο πολέμου που καταστρέφει όχι μόνο τις ζωές των ανθρώπων αλλά και αυτό για το οποίο κάποτε αγωνιστήκαμε –την Ευρώπη των λαών– να το επαναφέρουμε δυναμικά; Δηλαδή να υπερασπιστούμε αυτόν τον αυτοδημιούργητο λαό (αν και κατατροπωμένο σήμερα) της Ευρώπης , τον λαό της Αντίστασης, του ειρηνιστικού κινήματος, της προλεταριακής κουλτούρας, του αντιϊμπεριαλισμού, της αλληλεγγύης στους πρόσφυγες, στους μετανάστες, στους εξόριστους, αυτού του αυτοδημιούργητου λαού που αγωνιζόμενος στα βουνά, τις πόλεις και τα λαγκάδια κατά του φασισμού διεκδίκησε και τους υλικούς όρους της ύπαρξής του, μια άλλη ζωή: ευημερία, κοινωνικό κράτος, δημοκρατία, δημόσια αγαθά, κλπ. Μπορούμε να κάνουμε την υπόθεση της ειρηνικής οικονομίας υπόθεση του ελληνικού λαού, αλλά και αυτού του κάποτε αυτοδημιούργητου ευρωπαϊκού λαού;
Η ΕΕ, έτσι όπως είναι σήμερα δεν έχει κανένα μέλλον, και δεν αφορά κανέναν λαό να την υπερασπιστεί. Γιατί κανένας λαός δεν θα μπει σε φέρετρο για να υπερασπιστεί τη λιτότητα, την ακρίβεια, την ανεργία, τις κραυγαλέες ανισότητες, την έλλειψη εντέλει κοινών γλωσσών για τη δημοκρατία και την αλληλεγγύη.
-Το ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ για την Ουκρανία μπορεί να τερματίσει τον πόλεμο; Με τι συνέπειες, από τη στιγμή που είναι κομμένο και ραμμένο σύμφωνα με τις επιταγές της Ρωσίας; Τι θα σημαίνει για την Ευρώπη; Ο γερμανός υπουργός Άμυνας, Μπ. Πιστόριους, είπε ότι ζούμε το τελευταίο ειρηνικό καλοκαίρι στην Ευρώπη.
Όπως ανέφερα ήδη, η ειρήνη του Τραμπ και του Πούτιν δεν είναι η δική μας ειρήνη. Μια ειρήνη κομμένη και ραμμένη στη λογική της επιχειρηματικής, ακροδεξιάς pax americana σε συνδιαλλαγή με άλλους περιφερειακούς, αυταρχικούς ηγέτες –ο Πούτιν ανάμεσα σε αυτούς– στη σκακιέρα ανταγωνισμού με την Κίνα. Για την Ευρώπη, η pax americana αλά Τραμπ επιφυλάσσει την τύχη της ταπεινωτικής ανυποληψίας. Σε αυτό το σχέδιο η ΕΕ, αυτή ακριβώς που καλλιέργησε και μεθόδευσε τη συγκρουσιακή διχοτόμηση της Ευρώπης (ΕΕ εναντίον Ρωσίας), αυτή που δεν μπόρεσε να οραματιστεί μια ευρωπαϊκή ειρήνη (αλλά πώς να την οραματιστεί –με ποιο «εμείς»;), αυτή που σύρθηκε πίσω από τις ΗΠΑ στον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας, τώρα μετατρέπεται σύμφωνα με το σχέδιο Τραμπ σε άθροισμα κρατών. Μια ΕΕ που θα έχει ως όριο ρήξης με τη Ρωσία μια καθημαγμένη και ακρωτηριασμένη Ουκρανία. Ο γερμανός υπουργός Άμυνας λοιπόν από ποιους και γιατί ζητάει να πέσουν στο πεδίο της μάχης; Και ποιο είναι αυτό το «πεδίο της μάχης»; Βέβαια αυτή η πολεμική έξαψη θα συνεχίσει, γιατί οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ της ΕΕ δεν μπορούν να αναπαραγάγουν την εξουσία τους παρά μόνο στη βάση της ρητορικής του πολέμου. Η ίδια η ατμομηχανή της Ευρώπης για να αναπαράγει τον ρόλο της ως «ατμομηχανή» θα έχει ανάγκη τον πόλεμο με τις πυρηνικές δυνάμεις, Γαλλία και Αγγλία, από κοντά. Και αυτό είναι άκρως επικίνδυνο, γιατί με καλπάζουσα την ακροδεξιά οι ανταγωνιστικοί εθνικισμοί επανέρχονται δριμύτεροι στην Ευρώπη.
-Η Ελλάδα έχει εμπλακεί στον πόλεμο στην Ουκρανία όλα τα προηγούμενα χρόνια. -Μετά τη συμφωνία με Ζελένσκι στην Αθήνα θέλει να εμπλακεί και στην ανοικοδόμησή της μετά τον πόλεμο…
Η ελληνική κυβέρνηση, με το σύνθημα «στη σωστή πλευρά της Ιστορίας», μπήκε άκριτα και αλόγιστα στο αφήγημα αυτού που τότε θεωρήθηκε ισχυρός: ΕΕ-ΗΠΑ. Μπήκε στο μεγάλο παιχνίδι της Δύσης –έτσι νόμισε– και ανέλαβε τον ρόλο του αφοσιωμένου, δραστήριου «καλού μαθητή». Ούτε πολυδιάστατη, ούτε καν εξωτερική πολιτική. Το εθνικό αφήγημα περί πολυδιάστατης, εξωτερικής πολιτικής σε έναν πολυπολικό κόσμο, μετατράπηκε σε ένα μεταψυχροπολεμικό, διχαστικό δόγμα Δύσης-Ανατολής. Η χώρα έχασε κάθε δυνατότητα να αναπτύσσει εξωτερική πολιτική, σχεδιασμένη στη βάση καταρχάς των δικών της συμφερόντων. Οι ανοιχτοί διάδρομοι με τη Ρωσία έκλεισαν βίαια και η Ελλάδα ταμπουρώθηκε σε μια Δύση χωρίς καμιά προσπάθεια να οριοθετήσει στοιχειωδώς το δικό της περιβάλλον. Και ύστερα ήρθε ο Τραμπ. Η «μαγική εικόνα» Μητσοτάκη-Ζελένσκι και στη μέση η αμερικανίδα πρέσβης αποτυπώνει με τον καλύτερο τρόπο ότι ο ρόλος της Ελλάδας πλέον είναι αυτός που ο ένας ισχυρός επιβάλλει: επιχειρηματικός διάδρομος των ΗΠΑ. Η γεωπολιτική ασφάλεια της Ελλάδας λοιπόν εξαρτάται από την υπακοή στη βούληση και τα σχέδια του ισχυρού της «Δύσης», από την υπακοή στα πανάκριβα για την Ελλάδα και την Ευρώπη σχέδια του. Η Ελλάδα, όπως και όλη η ΕΕ άλλωστε, έχασε κάθε δυνατότητα να παράγει πολιτική στον χώρο της. Απαλλάχθηκε έτσι και ο Πούτιν από την ευθύνη της ειρηνικής συνύπαρξης μέσα στον γεωγραφικό, πολιτισμικό χώρο της Ευρώπης: αυτόν από τα Ουράλια μέχρι τον Ατλαντικό. Η ΕΕ πυροβόλησε τον ίδιο το ζωτικό της χώρο, για την επιβίωση και την ευημερία των κοινωνιών της. Τον πετσόκοψε και τον παρέδωσε στις συναλλαγές των μεγάλων και μικρότερων αυταρχικών ηγετών.
-Εγκρίθηκε από τη βουλή η αγορά πυραυλικών συστημάτων από το Ισραήλ. Η στρατηγική συμμαχία Ελλάδας Ισραήλ δεν πέρασε καμία αναταραχή παρότι ο Νετανιάχου είναι πια καταδικασμένος για εγκλήματα πολέμου και έχει αναγνωριστεί πως διαπράττει γενοκτονία στη Γάζα. Η Ελλάδα όχι μόνο σιωπά αλλά συνεχίζει να στηρίζει το Ισραήλ, και με αμυντικές συμφωνίες. Που βρισκόμαστε;
Βρισκόμαστε σε μια από τις μεγαλύτερες ηθικές και πολιτικές κατρακύλες που βίωσε ποτέ αυτός ο τόπος. Και αυτό με ευθύνη όχι μόνο της ΝΔ αλλά και όλων των «πατριωτικών κομμάτων» που συνεχίζουν να φωνάζουν ή να ψελλίζουν τα περί στρατηγικού εταίρου για το Ισραήλ. Ρητά και κατηγορηματικά λοιπόν: το Ισραήλ δεν μπορεί να είναι στρατηγικός εταίρος της Ελλάδας –με αυτό τον εταίρο μπαίνουμε σε επικίνδυνα παιχνίδια που δεν είναι δικά μας. Η τελευταία αγορά πυραυλικών συστημάτων από το Ισραήλ είναι ντροπιαστική για τη χώρα και για τα κόμματα που συναίνεσαν σε αυτή. Πρόκειται για αγορά από την ισραηλινή εταιρεία ELBIT, μια εταιρεία παραγωγής υλικού για τη γενοκτονία των Παλαιστινίων, που κατηγορείται ακόμα και από το ΝΑΤΟ για διαφθορά και εναντίον της οποίας έχουν κινηθεί πολλές κυβερνήσεις. Εμείς, ο ελληνικός λαός, σε αυτή τη γενοκτονική, διεφθαρμένη μηχανή θα δώσουμε 700 εκατομμύρια ευρώ, με την υπογραφή Δένδια και τη σύμφωνη γνώμη ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Ελληνικής Λύσης και Νίκης.
Η Νέα Αριστερά φυσικά κατήγγειλε την αγορά, πολύ περισσότερο που στην αιτιολογία αγοράς αυτού του πυραυλικού συστήματος υπήρχε η έκφραση: «έχει δοκιμαστεί στο πεδίο της μάχης», δηλαδή κατά των Παλαιστινίων. Το Ισραήλ είναι επικίνδυνος και ανήθικος στρατηγικός εταίρος για τη χώρα μας.
-Πολύ μελάνι έχει χυθεί για το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα και την παρουσίασή του, όπου ανακοινώθηκε και η δημιουργία κάποιου εκλογικού σχήματος. Πώς τα ακούς; Αφορά τη Νέα Αριστερά αυτή η συζήτηση; Με ποιον τρόπο;
Η ίδια η ομιλία Τσίπρα δείχνει το κατά πόσο μπορεί να αφορά η συζήτηση τη Νέα Αριστερά. Δύο σημεία: Μίλησε για την ανάγκη ενός μπινγκ μπανγκ, μιας ριζικής λοιπόν αλλαγής. Μπινγκ μπανγκ όπως του Μισέλ Ροκάρ τη δεκαετία του ’80 – λόγος παραμυθίας ή αφύπνισης εναντίον της δεξιάς που τότε επέλαυνε; Στη Γαλλία τότε ως αφύπνιση δεν λειτούργησε. Αναρωτιέμαι αν αυτό το περιβόητο μπινγκ μπανγκ μπορεί σήμερα να αφυπνίσει κάποιους σε λήθαργο ενεργούς πολίτες, που θα βγουν ένα πρωί στο δρόμο με δύναμη και αγωνιστικότητα για να ανταποκριθούν αδιαμεσολάβητα στην πρόσκληση ενός χαρισματικού ηγέτη.
Το δεύτερο σημείο, σχετικό με το πρώτο. Μίλησε για «αυτοοργάνωση από κάτω». Αυτοοργάνωση, όπως πάλαι ποτέ του ΠΑΣΟΚ ή πιο πρόσφατα του κινήματος Μακρόν που συνεπάγονταν διάλυση κομμάτων, πολιτικών φορέων οργάνωσης και αρχηγισμό; Εμείς γνωρίζουμε ότι τα κόμματα, με όλα τα ζητήματα ανανέωσης που τίθενται σήμερα, είναι αυτά που τα τελευταία διακόσια χρόνια έβγαλαν τους ανθρώπους, μαζί με τον συνδικαλισμό, από την κατάσταση της συνεχούς πολιτικής κηδεμονίας. Ή μήπως αυτοοργάνωση τύπου Μαμντάνι; Μόνο που και εδώ, η αυτοοργάνωση Μαμντάνι δεν έγινε στο πρόσωπο του αρχηγού, αλλά –σε αυτή την εποχή των τεράστιων ανισοτήτων, μεγάλων και πολύπλοκων προβλημάτων– συγκροτήθηκε σε ένα ριζοσπαστικά αξιακό, ταξικό, προγραμματικό έδαφος, όπου διαμορφώθηκε η κοινότητα εμπιστοσύνης του εμείς.
Η Νέα Αριστερά είναι κόμμα και αγωνίζεται για αυτή την κοινότητα εμπιστοσύνης και με άλλα κόμματα στη βάση ενός ταξικού ριζοσπαστισμού.
