Του Θέμη Μπάκα
Η κυβέρνηση επιμένει να μιλά για «ισχυρή ανάπτυξη», για «ρεκόρ τουρισμού», για «εκτίναξη του ΑΕΠ». Όμως, όταν σβήσουν τα φώτα των παρουσιάσεων, η πραγματική Ελλάδα δεν βλέπει ανάπτυξη. Βλέπει λογαριασμούς που δεν βγαίνουν, ανασφάλεια που βαθαίνει και μια καθημερινότητα που στενεύει. Γιατί την ίδια στιγμή που η οικονομία – στα χαρτιά – «τρέχει», η χώρα εξακολουθεί να δαπανά για κοινωνική προστασία μόλις το 22,8% του ΑΕΠ, όταν ο μέσος όρος της Ευρώπης βρίσκεται στο 27% και άνω. Με άλλα λόγια: η Ελλάδα είναι από τις χώρες με τις μεγαλύτερες κοινωνικές ανάγκες, αλλά με το πιο φτωχό κοινωνικό κράτος. Και αυτό δεν είναι ατύχημα. Είναι πολιτική επιλογή.
Η πιο ακριβή στέγη, το πιο αδύναμο κράτος πρόνοιας και μια κυβέρνηση χωρίς σχέδιο για 7 χρόνια
Πώς γίνεται μια χώρα με από τα υψηλότερα κόστη στέγασης στην Ευρώπη να μην έχει παρουσιάσει εδώ και επτά χρόνια ένα ολοκληρωμένο σχέδιο στεγαστικής πολιτικής; Πώς γίνεται η Ελλάδα να βλέπει τις τιμές των ενοικίων να εκτοξεύονται, τους νέους να ασφυκτιούν – και το κράτος να παρακολουθεί σαν να πρόκειται για φυσικό φαινόμενο;
Η Κομισιόν είναι ξεκάθαρη στην πρόσφατη έκθεσή της:
«Όσα κράτη ενίσχυσαν μόνο τη ζήτηση χωρίς να αυξήσουν την προσφορά κατοικιών, είδαν τις τιμές να εκτοξεύονται. Αντίθετα, όσα έλαβαν δομικά μέτρα – αύξηση νέων κατοικιών, ενίσχυση κοινωνικού αποθέματος, απλοποίηση αδειοδοτήσεων – συγκράτησαν το κόστος.»
Η Ελλάδα; Επιμένει στο ίδιο λάθος μοντέλο: επιδοτεί τη ζήτηση, δεν χτίζει σπίτια, δεν αυξάνει το κοινωνικό απόθεμα, δεν συγκρατεί τις τιμές. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό:
- Το 71,9% των νέων 18-34 ετών ζει στο παιδικό δωμάτιο.
- Ο μισθός τους εξαφανίζεται μέχρι τη 14η ημέρα του μήνα λόγω ακρίβειας και ενοικίων.
Η στεγαστική κρίση δεν είναι φυσικό φαινόμενο. Είναι προϊόν κυβερνητικής αδράνειας.
26,9% στο όριο της φτώχειας – μια κοινωνία που ζει στο «κόκκινο»
Περίπου 26,9% του πληθυσμού, δηλαδή 2,74 εκατομμύρια άνθρωποι, βρίσκονται στο όριο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού. Με άλλα λόγια, ένας στους τέσσερις. Αλλά πίσω από τους δείκτες υπάρχουν πραγματικές ζωές:
- Άνθρωποι που αναβάλλουν ιατρικές εξετάσεις γιατί δεν έχουν 20€ συμμετοχή,
- Γονείς που κόβουν από το φαγητό για να μη λείψει τίποτα από τα παιδιά,
- Ηλικιωμένοι που επιλέγουν ποιον λογαριασμό θα πληρώσουν και ποιον όχι.
Κι όμως, η κυβέρνηση διατηρεί τις κοινωνικές δαπάνες κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, την ίδια ώρα που οι πραγματικές ανάγκες είναι πάνω από αυτόν.
Συνταξιούχοι που δεν βγάζουν τον μήνα
Παρά τις «αυξήσεις» που ανακοινώνονται, οι συνταξιούχοι βρίσκονται αντιμέτωποι με μια σκληρή πραγματικότητα. Με ενοίκια, ρεύμα, φάρμακα και σούπερ μάρκετ σε τιμές βόρειας Ευρώπης αλλά με συντάξεις Βαλκανίων, χιλιάδες ηλικιωμένοι δεν βγάζουν τον μήνα.
Την ίδια στιγμή η χώρα:
- Δεν έχει επαρκείς δομές φροντίδας,
- Δεν επενδύει σε κατ’ οίκον βοήθεια,
- Δεν προστατεύει την υγεία και την αξιοπρέπεια όλων όσοι δούλεψαν μια ολόκληρη ζωή.
Όταν το κοινωνικό κράτος αποδυναμώνεται, αυτοί είναι οι πρώτοι που πληρώνουν το κόστος.
Δημογραφικό σε κατάρρευση – μια γενιά χωρίς χώρο να ζήσει και χωρίς προοπτική να δημιουργήσει
Η Ελλάδα ζει τη χειρότερη δημογραφική κρίση της σύγχρονης ιστορίας της. Με 1,32 γεννήσεις ανά γυναίκα, πολύ κάτω από το όριο αναπλήρωσης (2,1), και με μόλις 76.541 γεννήσεις το 2023, η χώρα βαδίζει σταθερά σε πληθυσμιακή συρρίκνωση. Οι 140.801 θάνατοι το ίδιο έτος σημαίνουν ότι για κάθε παιδί που γεννιέται, δύο άνθρωποι φεύγουν.
Κι όμως, η νέα γενιά δεν μπορεί καν να ξεκινήσει τη ζωή της: χαμηλοί μισθοί, υψηλό κόστος ζωής, ελάχιστη κοινωνική στήριξη. Η Ελλάδα έχει από τα χαμηλότερα καθαρά εισοδήματα σε σχέση με το κόστος ζωής στην ΕΕ.
Πώς να κάνει κάποιος οικογένεια όταν δεν μπορεί ούτε να ανεξαρτητοποιηθεί;
Υγεία για όσους αντέχουν να πληρώσουν
Τα δημόσια νοσοκομεία είναι υποστελεχωμένα, οι γιατροί και οι νοσηλευτές είναι εξαντλημένοι, τα ΤΕΠ είναι σε κατάρρευση, οι λίστες αναμονής απελπιστικές. Αντί για επενδύσεις, βλέπουμε ιδιωτικοποίηση της ανάγκης: όποιος μπορεί πληρώνει, όποιος δεν μπορεί περιμένει.
Πώς γίνεται μια κυβέρνηση να αποδέχεται ότι η υγεία γίνεται ταξική και ταυτόχρονα να κρατά χαμηλά τις κοινωνικές δαπάνες;
Περιφέρεια που ερημώνει – νέοι που φεύγουν
Η επαρχία αδειάζει. Χωρίς υποδομές υγείας, χωρίς συγκοινωνίες, χωρίς δουλειές με προοπτική, χωρίς κίνητρα εγκατάστασης νέων οικογενειών.
Ταυτόχρονα, πάνω από 500.000 νέοι έχουν φύγει στο εξωτερικό την τελευταία δεκαετία. Η χώρα εξάγει το πιο πολύτιμο κεφάλαιό της: τους μορφωμένους και παραγωγικούς ανθρώπους της.
Οι «τυχεροί» της επταετίας
Οι πολίτες πληρώνουν άμεσους και έμμεσους φόρους, αλλά η κοινωνία δεν βλέπει απόδοση. Η κυβέρνηση δεν κατευθύνει τους πόρους στην υγεία, στη στέγαση, στη φτώχεια, στη νεολαία, στην περιφέρεια. Όμως κάποιοι κερδίζουν:
- Όσοι βρέθηκαν στα σωστά πολιτικά γραφεία.
- Όσοι έστειλαν το σωστό βιογραφικό στο κατάλληλο πρόσωπο.
- Όσοι μπήκαν στις σωστές λίστες επιδοτήσεων.
- Όσοι χειροκροτούσαν δημόσια και δυνατά τους ισχυρούς.
- Όσοι κινούνται κοντά σε κέντρα αποφάσεων και προνομιακές συμβάσεις.
Και όσο για τους υπόλοιπους;
Οι «άτυχοι» είναι οι πολλοί: όσοι ζουν με μισθούς που τελειώνουν στα μισά του μήνα, όσοι παλεύουν με την ακρίβεια, όσοι μένουν εκτός ευκαιριών επειδή δεν χειροκροτούν το σωστό πρόσωπο, όσοι στηρίζονται αποκλειστικά σε ένα δημόσιο κράτος που συρρικνώνεται.
Σε μια δίκαιη κοινωνία, η τύχη δεν θα έπρεπε να είναι πολιτική στρατηγική ούτε οικονομικό προνόμιο.
Στη σημερινή Ελλάδα, όμως, μοιάζει να είναι το βασικό κριτήριο επιτυχίας..
Η Ελλάδα χρειάζεται νέα πορεία
Δεν λείπουν τα χρήματα. Λείπει η πολιτική προτεραιότητα. Η Ελλάδα χρειάζεται μια πορεία:
- Όπου οι κοινωνικές δαπάνες φτάνουν και ξεπερνούν τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
- Όπου επενδύουμε σε στέγη, υγεία, παιδί, εργασία και περιφέρεια.
- Όπου το κράτος δεν αφήνει το 1/4 της κοινωνίας στο περιθώριο.
Μέχρι τότε, η «ισχυρή ανάπτυξη» θα ακούγεται κυνική στα αυτιά μιας κοινωνίας που ζει με μισθό μισού μήνα, με ενοίκιο που καταπίνει τα εισοδήματα και με τη βαλίτσα του εξωτερικού πάντα έτοιμη.
Η αλήθεια είναι απλή: μια κυβέρνηση που δεν επενδύει επαρκώς στις κοινωνικές δαπάνες, σε μια χώρα με τέτοια επίπεδα φτώχειας, ανασφάλειας και ανισότητας, δεν επενδύει στην κοινωνία της.
Κι όταν δεν επενδύεις στην κοινωνία, επενδύεις μόνο στους λίγους, «τυχερούς», ενός συστήματος που θυμίζει όλο και περισσότερο τυχερό παιχνίδι – με τους πολλούς να βγαίνουν πάντα χαμένοι.
ΣΣ: Ο Θέμης Μπάκας είναι πολιτευτής Αχαΐας.
