Για τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, πρόκειται για ένα νέο σοκ. Τη στιγμή που περίμεναν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα αναθεωρούσε επιτέλους τη στάση του απέναντι στον Βλαντιμίρ Πούτιν, οι ηγέτες της ηπείρου ανακαλύπτουν ότι το αμερικανορωσικό σχέδιο, που διαπραγματεύτηκε μυστικά, στοχεύει στην αναδιάρθρωση του πολέμου στην Ουκρανία σύμφωνα με τις επιθυμίες του Κρεμλίνου.
Μια αποκάλυψη που, σύμφωνα με τη γαλλική εφημερίδα, επιβεβαιώνει τις πραγματικές προθέσεις του Ντόναλντ Τραμπ και την τάση του να παρακάμπτει τους συμμάχους του προς όφελος του Βλαντιμίρ Πούτιν και εις βάρος της Ουκρανίας.
Ένα έγγραφο φτιαγμένο για να ικανοποιήσει τη Μόσχα
Αποκαλυφθέν στις 19 Νοεμβρίου από το Axios, το σχέδιο υιοθετεί σε μεγάλο βαθμό τις ρωσικές απαιτήσεις. Προβλέπει ότι το Κίεβο θα εγκαταλείψει ολόκληρο το Ντονμπάς, θα αποδεχθεί το πάγωμα των γραμμών του μετώπου στη Χερσώνα και στη Ζαπορίζια, θα μειώσει τον στρατό του στο μισό και θα παραιτηθεί από τα όπλα μακράς εμβέλειας.
Η Ουάσιγκτον θα αναγνώριζε επίσης την Κριμαία και το Ντονμπάς ως ρωσικά εδάφη, χωρίς να απαιτήσει το ίδιο από την Ουκρανία. Για το Κρεμλίνο, το μήνυμα είναι σαφές: «Η ρωσική θέση ακούγεται πραγματικά», δήλωσε ικανοποιημένος ο Κιρίλ Ντμιτρίεφ, συντάκτης του κειμένου μαζί με τον Στιβ Γουίτκοφ, στενό συνεργάτη του Τραμπ.
Μια συμφωνία χτισμένη στο σκοτάδι, μακριά από Ευρωπαίους και Ουκρανούς
Όπως σημειώνει η Libération, αυτό που σοκάρει τις ευρωπαϊκές διπλωματίες είναι ο τρόπος σύνταξης του σχεδίου: εκτός των παραδοσιακών διπλωματικών καναλιών και από ένα δίδυμο με ανοιχτά φιλορωσική στάση.
Οι Ευρωπαίοι δεν είχαν καμία προειδοποίηση. Στις Βρυξέλλες, οι υπουργοί Εξωτερικών υψώνουν τον τόνο: «Η ειρήνη δεν μπορεί να είναι συνθηκολόγηση», υπενθυμίζει το Παρίσι. «Οι Ουκρανοί πρέπει να συμμετέχουν», επιμένει το Βερολίνο. Και η Εσθονία υπενθυμίζει το θεμελιώδες: στον πόλεμο αυτό «υπάρχει επιτιθέμενος και θύμα», και καμία ρωσική παραχώρηση δεν έχει συζητηθεί.
Συμφωνία χωρίς την Ευρώπη και προς όφελος του Πούτιν
Για τους ειδικούς που μίλησαν στη Libération, το σχέδιο ξεκαθαρίζει πλήρως την εικόνα: ο Τραμπ επιδιώκει μια γρήγορη συμφωνία συντονισμένη με τη Μόσχα, αποκλείοντας Ευρωπαίους και Ουκρανούς.
«Θέλει μια συμφωνία που θα ανταμείψει τον Πούτιν και θα τιμωρήσει την Ουκρανία», δηλώνει ο ιστορικός Φίλιπς Ο’Μπράιαν, καταγγέλλοντας μια λογική όπου δημοκρατία και ελευθερία μετατρέπονται σε διαπραγματευτικά χαρτιά. Στην Ουάσιγκτον, ο Λευκός Οίκος παρουσιάζεται ωστόσο υπερβολικά αισιόδοξος, μιλώντας για συμφωνία μέχρι το τέλος του μήνα.
Μια αποδυναμωμένη Ουκρανία στη δυσκολότερη στιγμή
Το χρονικό σημείο δεν είναι τυχαίο. Το Κίεβο βρίσκεται υπό διαρκή στρατιωτική πίεση, δέχεται μαζικές επιθέσεις στις ενεργειακές του υποδομές και αντιμετωπίζει σκάνδαλο διαφθοράς που αποδυναμώνει την κυβέρνηση.
Η Μόσχα και η Ουάσιγκτον εκμεταλλεύονται αυτή την αδυναμία για να επιβάλουν ένα πλαίσιο εμπνευσμένο από το προηγούμενο της Γάζας: σύνταξη ενός σχεδίου με τον έναν εμπλεκόμενο και πίεση στον άλλον να το αποδεχτεί. Αλλά οι αμερικανικοί μοχλοί στην Ουκρανία δεν είναι αυτοί που διαθέτει η Ουάσιγκτον στη Μέση Ανατολή.
Ένα σχέδιο καταδικασμένο, αλλά με σοβαρές στρατηγικές συνέπειες
Για τον πρώην πρεσβευτή των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, Ίβο Ντάαλντερ, πρόκειται για αδιέξοδο: καμία ευρωπαϊκή ή ουκρανική κυβέρνηση δεν θα δεχτεί μια συμφωνία που καταρτίστηκε ερήμην τους και ευνοεί τη Μόσχα.
Και η Libération καταλήγει: η κρίση αυτή αποκαλύπτει την επίμονη εξάρτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ και επαναφέρει με ένταση το ζήτημα της στρατηγικής αυτονομίας — απαραίτητης για να υπερασπιστεί τόσο τα δικά της συμφέροντα όσο και εκείνα της Ουκρανίας απέναντι σε μονομερείς αμερικανικές αποφάσεις.
