Σε πολλές χώρες, μια σημαντική κοινωνική αλλαγή βρίσκεται σε εξέλιξη: οι άνθρωποι μέσης ηλικίας παίρνουν διαζύγιο σε υψηλότερα ποσοστά από ποτέ.
Αυτή η τάση, που συχνά ονομάζεται «ασημένιος χωρισμός» ή «γκρίζο διαζύγιο», αναφέρεται σε ζευγάρια που τερματίζουν τον γάμο τους μετά από δεκαετίες μαζί.
Ενώ κάποτε ήταν σπάνιο για άτομα άνω των 50 ετών να χωρίζουν, τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχει σημειωθεί σταθερή αύξηση των διαζυγίων σε προχωρημένη ηλικία.
Και το πιο εντυπωσιακό;
Πολλές γυναίκες που το βιώνουν λένε ότι όχι μόνο το ξεπερνούν, αλλά και ότι ευημερούν.
Σύμφωνα με το The Times, μελέτες που διεξήχθησαν σε χιλιάδες γυναίκες ηλικίας 45 έως 65 ετών δείχνουν ότι ένας σημαντικός αριθμός διαζευγμένων μεσήλικων αναφέρουν αυξημένη ευτυχία, συναισθηματική ανακούφιση και ανανεωμένη αίσθηση ταυτότητας.
Έτσι, όχι μόνο δεν αποτελεί τραγωδία, το διαζύγιο στη μέση ηλικία φαίνεται να σηματοδοτεί την αρχή μιας δεύτερης ενηλικίωσης.
Γιατί αυξάνονται οι διαζύγια μετά από δεκαετίες γάμου
Η αύξηση των διαζυγίων σε μεγαλύτερες ηλικίες οφείλεται σε διάφορες αλληλένδετες τάσεις.
Πρώτον, το κοινωνικό στίγμα γύρω από το διαζύγιο έχει μειωθεί δραματικά, ειδικά για τις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας που κάποτε μπορεί να ένιωθαν πίεση να παραμείνουν σε δυστυχισμένους γάμους για χάρη των παιδιών, των οικονομικών, της φήμης ή της ασφάλειας.
Το προσδόκιμο ζωής παίζει επίσης σημαντικό ρόλο.
Μια γυναίκα που είναι υγιής στα πενήντα της σήμερα μπορεί να περιμένει να ζήσει μέχρι τα ογδόντα ή ακόμα και τα ενενήντα της.
Με μισή ζωή πιθανώς ακόμα μπροστά τους, πολλές δεν είναι διατεθειμένες να περάσουν δεκαετίες σε σχέσεις που αισθάνονται στάσιμες, μη υποστηρικτικές ή επιβλαβείς.
Η μακρύτερη ζωή φέρνει μαζί της το ερώτημα: Αν όχι τώρα, πότε;
Οι οικονομικές αλλαγές έχουν συμβάλει στο φαινόμενο.
Ενώ η οικονομική ευπάθεια παραμένει ένα σοβαρό πρόβλημα για πολλές γυναίκες, άλλες είναι πιο οικονομικά ανεξάρτητες από τις προηγούμενες γενιές.
Για μερικές, η επιστροφή στην εργασία μετά το διαζύγιο γίνεται μια πύλη προς απροσδόκητη αυτοπεποίθηση και αίσθημα σκοπού.
Οι διαζευγμένες γυναίκες μέσης ηλικίας περιγράφουν την ανακάλυψη δυνάμεων που δεν ήξεραν ότι είχαν — ή την ανάκτηση τμημάτων του εαυτού τους που ένιωθαν ότι είχαν χάσει στις απαιτήσεις της οικογενειακής ζωής.
Ένα εκπληκτικό συναίσθημα: Ανακούφιση
Ένα σταθερό θέμα σε όλες τις έρευνες για το διαζύγιο στη μέση ηλικία είναι η συναισθηματική απελευθέρωση.
Σε μια έρευνα σε περισσότερες από 2.000 γυναίκες ηλικίας 45-65 ετών, σχεδόν το ένα τρίτο από αυτές που είχαν χωρίσει δήλωσαν ότι ήταν πιο ευτυχισμένες από ποτέ. Πολλές περιέγραψαν μια αίσθηση «αναγέννησης» ή «επιστροφής» στον αληθινό εαυτό τους.
Για μερικές, η απομάκρυνση από μακροχρόνιους γάμους ήταν δική τους απόφαση.
Άλλες έφυγαν μετά από χρόνια αποξένωσης, μετά από την αντιμετώπιση άνισης κατανομής των οικιακών εργασιών ή μετά από την υπομονή σε καταστάσεις που περιλάμβαναν απιστία ή κακοποίηση.
Στην πραγματικότητα, περισσότερες από το ένα τέταρτο των διαζευγμένων στη μέση ηλικία σε μια μελέτη ανέφεραν την κακοποίηση ή την ενδοοικογενειακή βία ως λόγο για τον χωρισμό, ενώ ένα άλλο μέρος ανέφερε ότι η συναισθηματική απόσταση έπαιξε μεγαλύτερο ρόλο από οποιοδήποτε δραματικό γεγονός.
Για αυτές τις γυναίκες, η ανακούφιση γίνεται το θεμέλιο για την ανασυγκρότηση της ζωής τους με τους δικούς τους όρους.
Το χάσμα μεταξύ των φύλων στην ευημερία μετά το διαζύγιο
Είναι ενδιαφέρον ότι το διαζύγιο στη μέση ηλικία φαίνεται να επηρεάζει διαφορετικά τους άνδρες και τις γυναίκες.
Προηγούμενες έρευνες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες συχνά αισθάνονται απελευθέρωση μετά από έναν χωρισμό, ενώ οι άνδρες τείνουν να βιώνουν μεγαλύτερη συναισθηματική αναστάτωση.
Οι γυναίκες αναφέρουν ότι αισθάνονται ανακούφιση, ελπίδα και ετοιμότητα για μια νέα αρχή, ενώ οι άνδρες περιγράφουν συχνότερα σύγχυση, απώλεια και διαταραχή της καθημερινής ρουτίνας.
Αυτή η αντιμετώπιση των ανδρών έχει να κάνει και με το γεγονός ότι μπορεί βρίσκονται πρώτη φορά αντιμέτωποι με οικιακές εργασίες, τις οποίες ίσως δεν γνωρίζουν καν πως να πραγματοποιήσουν.
Η έρευνα συμπεριφοράς προσθέτει μια άλλη διάσταση: οι ανύπαντρες γυναίκες χωρίς παιδιά φαίνεται να είναι μεταξύ των πιο ευτυχισμένων δημογραφικών ομάδων, ενώ ο γάμος τείνει να προσφέρει πιο σημαντικά οφέλη ευημερίας στους άνδρες παρά στις γυναίκες.
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο γάμος δεν μπορεί να είναι ικανοποιητικός — πολλές γυναίκες σε μακροχρόνιες σχέσεις είναι βαθιά ικανοποιημένες — αλλά υποδηλώνει ότι όταν οι γάμοι γίνονται ανισόρροποι ή συναισθηματικά εξαντλητικοί, οι γυναίκες μπορεί να αισθάνονται τα μειονεκτήματα πιο έντονα.
Επαναπροσδιορίζοντας το δεύτερο μισό της ζωής
Ένα αξιοσημείωτο θέμα στις συζητήσεις με διαζευγμένους στη μέση ηλικία είναι η αίσθηση της εισόδου σε μια «δεύτερη ζωή» — μια εφηβεία σε προχωρημένη ηλικία, αλλά με περισσότερη σοφία.
Πολλοί μιλούν για την επανασύνδεση με φίλους, την οικοδόμηση νέων καριερών, την ανακάλυψη νέων χόμπι και την αποδοχή της ρομαντικής ή σεξουαλικής ελευθερίας με μια διαύγεια που δεν είχαν στα είκοσί τους ή στα τριάντα τους.
Ο ενθουσιασμός που περιβάλλει αυτή τη μετάβαση περιγράφεται συχνά ως «μεθυστικός», με ρίζες στην συνειδητοποίηση ότι οι επόμενες δεκαετίες μπορούν να διαμορφωθούν σύμφωνα με τις δικές τους αξίες και επιθυμίες.
Είτε μέσω ταξιδιών, δημιουργικής εξερεύνησης, νέων κοινοτήτων ή βαθύτερης σταθερότητας, η μέση ηλικία προσφέρει δυνατότητες που οι προηγούμενες γενιές γυναικών σπάνια φαντάζονταν.
