Του Aθ. Χ. Παπανδρόπουλου
Την Πέμπτη 9 Νοεμβρίου 1989, ημέρα της Πτώσης του Τείχους του Βερολίνου δεν την ξεχνώ. Πολύ απλό ήταν η μέρα που μαζί με τον αείμνηστο συνάδελφο Κωνσταντίνο Καλλιγά, είχαμε βρεθεί στο Βερολίνο για να πάρουμε μέρος στην ετήσια Γενική Συνέλευση της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων. Βιώσαμε έτσι σε ζωντανό χρόνο ένα παγκόσμιας εμβέλειας γεγονός, το οποίο ίσως για αρκετούς νέους, 36 χρόνια μετά, δεν σημαίνει τίποτα.
Εκείνη την ημέρα, ένα μέλος του Πολιτικού Γραφείου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ανατολικής Γερμανίας, ο Γκύντερ Σαμπόφσκι, μετά από μεγάλες διαδηλώσεις πολιτών που ζητούσαν ελευθερία της κυκλοφορίας προς τη Δυτική Γερμανία, σε συνέντευξη τύπου άρχισε να αναφέρεται στο δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας του Ανατολικογερμανών πολιτών, Στο πλαίσιο αυτό, όταν ένας δημοσιογράφος τον ρώτησε πότε θα ξεκινούσε η ισχύς αυτών των μέτρων για τα νέα δικαιώματα, απάντησε «από όσο γνωρίζω, άμεσα». Η απάντηση είχε την ισχύ βόμβας. Λίγη ώρα μετά χιλιάδες κάτοικοι του Ανατολικού Βερολίνου ξεχύθηκαν προς τα φυλάκια του Τείχους και ζητούσαν να περάσουν. Οι φρουροί αιφνιδιασμένοι και άναυδοι, σήκωσαν τις μπάρες, αλλάζοντας και την ιστορία. Το Τείχος 28 χρόνια μετά την ανέγερση του τον Αύγουστο του 1961, είχε πάψει να υπάρχει, χωρίς να χυθεί σταγόνα αίματος. Δεν θα ξεχάσω ένα μικρό κομμάτι πέτρας που μας πρόσφερε ένας Γερμανός συνάδελφος που απεβίωσε πριν τρία χρόνια.
Με την πτώση του Τεύχους, άνοιγε ο δρόμος για την επανένωση των δύο Γερμανιών, μεταβαλλόταν όμως και το μέλλον της Ευρώπης,.
Υπενθυμίζουμε ότι μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1945, η ηττημένη Γερμανία χωρίστηκε σε τέσσερις ζώνες κατοχής, τη διοίκηση των οποίων ανέλαβαν οι νικήτριες δυνάμεις: Ηνωμένες Πολιτείες, Γαλλία, Μεγάλη Βρετανία και Σοβιετική Ένωση.
Με ανάλογο τρόπο χωρίστηκε και το Βερολίνο, η πάλαι ποτέ πρωτεύουσα της Πρωσίας, της Αυτοκρατορικής Γερμανίας και της ναζιστικής Γερμανίας, σύμφωνα με τα όσα είχαν συμφωνηθεί το 1944 στο Λονδίνο.
Το Βερολίνο βρισκόταν μέσα στη ζώνη επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης, γεγονός που δημιούργησε πολλά από τα κατοπινά προβλήματα.
Το Μάρτιο του 1948 οι δυτικές δυνάμεις αποφάσισαν να ενώσουν τους τομείς που ήλεγχαv και να δημιουργήσουν τη Δυτική Γερμανία. Το ίδιο έπραξαν και με το Βερολίνο.
Οι Σοβιετικοί αντέδρασαν με το χερσαίο αποκλεισμό των δυτικών τομέων της πόλης στις 24 Ιουνίου 1948. Οι Δυτικοί σύμμαχοι άρχισαν να εφοδιάζουν το Βερολίνο μόνο από αέρος με τις περίφημες αερογέφυρες.
Στις 30 Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου στο Ανατολικό Βερολίνο εγκαταστάθηκε ξεχωριστή δημοτική αρχή, με αποτέλεσμα τον ολοκληρωτικό χωρισμό του Βερολίνου σε Ανατολικό και Δυτικό.
.
Μετά το χωρισμό της Γερμανίας σε Ανατολική και Δυτική η επικοινωνία ανάμεσα στα δύο τμήματα του Βερολίνου έγινε εξαιρετικά δύσκολη.
Σταδιακά άρχισε να παρατηρείται ένα κύμα φυγής των Ανατολικογερμανών προς τη Δύση, ιδίως μετά την εργατική εξέγερση του Ιουνίου του 1953, που συνετρίβη από τους Σοβιετικούς.
Οι τελευταίοι, για να σταματήσουν τη μαζική έξοδο των πολιτικών προσφύγων, με τη σύμφωνη γνώμη των ανατολικογερμανικών αρχών,, αποφάσισαν την ανέγερση ενός φράχτη, ο οποίος λίγο αργότερα μετατράπηκε σε Τείχος και συμβόλιζε δύο διαφορετικούς κόσμους. Αυτόν των δημοκρατών ελευθεριών και τον άλλο του ολοκληρωτισμού.
Για τη Γερμανία ωστόσο, η 9η Νοεμβρίου, παραπέμπει επίσης στο τέλος της μοναρχίας το 1918 από τον Κοϊζερ Γουλιέλμο Β΄, στην ανάληψη της ηγεσίας των Εθνικοσοσιαλιστών από τον Χίτλερ το 1928 και στο κάψιμο των εβραϊκών συναγωγών το 1938.
Εκείνη την αποφράδα ημέρα των Κρυστάλλων, οι εθνικοσοσιαλιστές δολοφόνησαν πάνω από 100 Εβραίους, έκαψαν αμέτρητες εβραϊκές επιχειρήσεις και έριξαν τις βάσεις για το Ολοκαύτωμα που ξεκίνησε το 1942.
Ο Ρόμπερτ Λέι, επικεφαλής του ναζιστικού Γερμανικού Εργατικού Μετώπου, δεν το έκρυψε τότε: «…..Ο Ιούδας θα πέσει και πρέπει να πέσει, ο Ιούδας θα καταστραφεί και πρέπει να καταστραφεί! Αυτή είναι η ιερή μας πίστη….». Η 9η Νοεμβρίου 1938 είναι έτσι μία φρικτή ημερομηνία στη σειρά των μοιραίων ημερών.
Υπό το βάρος της Ιστορίας συνεπώς, καλό θα ήταν κάποια γεγονότα να τα βλέπουμε μέσα από την ιστορική τους πραγματικότητα, αποφεύγοντας ενδεχομένως και την επανάληψη τους ως φάρσα, μετά την τραγωδία όπως είπε και ο Μάρξ.
