Η 15η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Ανατομικών Εταιρειών (IFAA) ως η Παγκόσμια Ημέρα Ανατομίας, καθώς είναι αφιερωμένη στη μνήμη του AndreasVesalius, o οποίος θεωρείται ο πατέρας και «ιδρυτής» της σύγχρονης Ανατομίας. Το σύνθημα της φετινής Ημέρας Ανατομίας είναι οι παγκόσμιες προοπτικές της Ανατομίας (GlobalPerspectivesofAnatomy). Προοπτικές που αφορούν στη διαφορετικότητα και την ποικιλομορφία στη μελέτη, τις πρακτικές εκπαίδευσης αλλά και τον πολυσχιδή ρόλο της γνώσης της Ανατομίας του ανθρώπινου σώματος στην Ιατρική κοινότητα αλλά και στην κοινωνία γενικότερα.
Το Εργαστήριο Ανατομίας του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών έχει μακρά παράδοση στην έμφαση της Κλινικής Ανατομίας:της εφαρμοσμένης γνώσης της Ανατομίας σε σχέση με την εξέταση του ασθενούς και τη συσχέτιση των ανατομικών γνώσεων με παθήσεις του ανθρώπινου σώματος, αυτό δηλαδή που θα συναντήσει στην πράξη ο μελλοντικός ιατρός. Η παράδοση αυτή καθιερώθηκε από τον αείμνηστο Καθηγητή και Διευθυντή του Εργαστηρίου Γιάννη Βαράκη, ο οποίος διείδε με οξυδέρκεια τη σημασία της Κλινικής Ανατομίας για τους νέους ιατρούς, καθιερώνοντας πρώτος και τα σχετικά συγγράμματα Κλινικής Ανατομίας στο Ιατρικό Τμήμα της Πάτρας. Σήμερα, όλο και περισσότερες Ιατρικές Σχολές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό κάνουν «στροφή» προς την Κλινική Ανατομία και περιορίζουν την έμφαση στην ανατομή του πτώματος. Εξάλλου, η πρόοδος τεχνολογιών που μπορούν να απεικονίσουν ψηφιακά το ανθρώπινο σώμα, η ανάπτυξη πιστών πλαστικών αντιγράφων και άλλων εργαλείων έχουν τροποποιήσει την προσέγγιση στη διδασκαλία της Ανατομίας
Το Εργαστήριο Ανατομίας του Ιατρικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Πατρών είναι το πρώτο στον Ελλαδικό χώρο που απέκτησε και χρησιμοποιεί ειδικά δείγματα πτωματικού υλικού τα οποία έχουν υποστεί ειδική επεξεργασία, η οποία καλείται πλαστινοποίηση (plastination) και περιλαμβάνει την έγχυση ειδικών πολυμερών σιλικόνης.Τα plastinated ανθρώπινα δείγματα διατηρούν – σε υφή, χρώμα και λεπτομέρεια – εξαιρετική σχέση με το ζωντανό ανθρώπινο σώμα, επιτρέποντας τη μελέτη της ανθρώπινης ανατομίας με έναν διαφορετικό τρόπο σε σχέση με το παρελθόν. Επιπλέον είναι απόλυτα ασφαλή στη χρήση, ακόμη και χωρίς μέσα προστασίας, και έχουν πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής, διατηρώντας αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά τους (Εικ. 1). Με πρόσφατη ευγενική δωρεά του Ιδρύματος Ανδρέα Μεντζελόπουλου, το Εργαστήριό μας θα εμπλουτίσει την παρακαταθήκη του με επιπλέον δείγματα, με στόχο την βελτίωση των γνώσεων και δεξιοτήτων των φοιτητών Ιατρικής του Πανεπιστημίου μας. Επιπλέον το Εργαστήριο πρόσφατα απέκτησε το ψηφιακό τραπέζι ανατομίας Anatomage, φυσικού μεγέθους ανθρώπου (wholebody),το οποίο χρησιμοποιεί ψηφιοποιημένες εικόνες και ανασύσταση αυτών, επιτρέποντας την τρισδιάστατη απεικόνιση του ανθρώπινου σώματος με εκπληκτική ευκρίνεια σε όλα τα επίπεδα(Εικ.2).
Η Ανατομία αποτελεί την αρχαιότερη επιστήμη στη μελέτη του ανθρώπινου σώματος και τη βάση της Ιατρικής επιστήμης. Η λεπτομερής γνώση της ανατομίας είναι δε ιδιαίτερα σημαντική για τις χειρουργικές ειδικότητες. Στα πλαίσια αυτά το Εργαστήριο Ανατομίας έχει αναπτύξει διαρκή συνεργασία με Kλινικές χειρουργικών ειδικοτήτων και φιλοξενεί στις εγκαταστάσεις του ειδικά σεμινάρια (workshops) με hands–ontraining εξειδικευμένων επεμβάσεων σε πτωματικό υλικό, που απευθύνονται σε ειδικούς ιατρούς ειδικοτήτων όπως η Ορθοπαιδική και η Νευροχειρουργική. Τα σεμινάρια αυτά δίνουν τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να γνωρίσουν πρωτοποριακές χειρουργικές τεχνικές και προσπελάσεις και να βελτιώσουν το επίπεδο χειρουργικής δεξιότητας σε εξειδικευμένες επεμβάσεις. Πρόσφατα, ιατροί από Ελλάδα και εξωτερικό (Γερμανία, Γαλλία και Πολωνία ) και φοιτητές από Ελλάδα και Κύπρο συμμετείχανμε μεγάλη επιτυχία στο διήμερο workshop ενδοσκοπικής χειρουργικής σπονδυλικής στήλης που οργανώθηκε από την Πανεπιστημιακή Νευροχειρουργική Κλινική στις 26-27 Σεπτεμβρίου(Εικ. 3).
Ένας άλλος βασικός στόχος μας αφορά και στη διάχυση της βασικής γνώσης της Ανατομίας του ανθρώπινου σώματος προς την κοινωνία γενικότερα. Με τη Δράση «Γνώρισε το σώμα σου», που απευθύνεται στη μαθητιώσα νεολαία της περιοχής μας και όχι μόνο, πάνω από 450 μαθητές/τριες έχουν ήδη επισκεφθεί το Εργαστήριό μας και είχαν τη δυνατότητα να γνωρίσουν από κοντά το ανθρώπινο σώμα, παρατηρώντας και ψηλαφώντας με ασφάλεια τα ειδικά plastinatedδείγματα και να ενημερωθούν για σημαντικά ζητήματα της λειτουργίας του σώματός τους (Εικ. 4). Το κοινό όραμα μας: η βασική γνώση της φύσης του ανθρώπινου σώματος να ξεφύγει από τα «στεγανά» ενός Ιατρικού Τμήματος και γίνει κτήμα των νέων, βάζοντας τα θεμέλια για μια υγιεινή ζωή και καλλιεργώντας το σεβασμό προς το ανθρώπινο σώμα.
Κωστής Γυφτόπουλος
Καθηγητής Κλινικής & Χειρουργικής Ανατομικής
Διευθυντής Εργαστηρίου Ανατομίας
Ιατρικού Τμήματος Πανεπιστημίου Πατρών
