Μια νέα σειρά μαχών ανάμεσα σε μητέρα και παιδιά της δυναστείας Ανιέλι προμηνύεται. Μια καινούργια φάση φαίνεται πως θα είναι αναπόφευκτη στην, τουλάχιστον εικοσαετή, αδυσώπητη διχόνοια γύρω από μια κληρονομιά δισεκατομμυρίων ευρώ.
Η αφορμή αυτή τη φορά για τον νέο κύκλο των ενδοικογενειακών εχθροπραξιών είναι ένα εισέτι άγνωστο σημείωμα δια χειρός του πατριάρχη Τζάνι Ανιέλι, του εκλιπόντος μεγιστάνα και εμβληματικού ηγέτη του Gruppo FIAT, χρονολογούμενο από το 1998. Σύμφωνα με την κόρη του, την 69χρονη κόμισσα Μαργκερίτα Ανιέλι-ντε Πάλεν, πρόκειται για κάτι σαν προσχέδιο διαθήκης, την οποίαν όμως ο θρυλικός «Avocato» ουδέποτε συνέταξε τελικώς -και σίγουρα όχι βάσει όσων έγραψε στο συγκεκριμένο σημείωμα. Επιπλέον, η Μαργκερίτα εξυπονοεί δόλο, θεωρώντας ότι η εξαφάνιση του χειρογράφου δεν ήταν τυχαία. Αντιθέτως, τα τρία παιδιά της (από τον πρώτο της γάμο, με τον συγγραφέα Αλέν Ελκαν) μαζί με οποιονδήποτε εναντιώνεται στη Μαργκερίτα, είναι κατά τη γνώμη της οι ένοχοι για την εσκεμμένη απόκρυψη αυτού του πολύτιμου τεκμηρίου.
Τα μεγέθη που διακυβεύονται είναι ιλιγγιώδη: Σύμφωνα με την τελευταία εκτίμηση του Bloomberg, η συνολική περιουσία της οικογένειας Ανιέλι υπερβαίνει τα 12 δισ. ευρώ. Η δε αξία της Exor, της μητρικής εταιρείας η οποία διαχειρίζεται τα μερίδια των Ανιέλι στον αυτοκινητικο όμιλο Stellantis, στη Ferrari καθώς και σε διάφορες άλλες επιχειρήσεις, ανέρχεται σε 60 δισ. ευρώ.
Σχηματικά, η θέση της Μαργκερίτα είναι ότι στο ιδιόχειρο σημείωμα που μόλις πρόσφατα αποκαλύφθηκε, ο Τζάνι άφηνε εμμέσως σε αυτήν το 25% της κολοσσιαίας περιουσίας του, υπό την μορφήν του αντίστοιχου μεριδίου στην Dicembre, την προηγούμενη εκδοχή της οικογενειακής εταιρείας-ομπρέλα. Σήμερα η τρέχουσα διευθέτηση της κληρονομιάς, ουσιαστικά ανάμεσα στην Μαργκερίτα και τα τρία μεγαλύτερα παιδιά της -τον Τζον, τον Λάπο και την Τζινέβρα Ελκαν- σήμερα είναι τελείως διαφορετική, από ό,τι θα επιθυμούσε ο Τζάνι Ανιέλι, πάντα με βάση το άρτι αποκαλυφθέν ντοκουμέντο.
Εξού και η μητέρα είναι έτοιμη να διεκδικήσει νομικά ένα πολύ μεγαλύτερο κομμάτι της περιουσίας από αυτό που έχει ήδη λάβει. Σημειώνεται συναφώς ότι η Μαργκερίτα Ανιέλι-ντε Πάλεν, έστω και εξαιρετικά απρόθυμα, το 2004 συμβιβιβάστηκε με ένα γλίσχρο ποσόν, ύψους «μόλις» 1,2 δισ. ευρώ εν είδει εφ’ άπαξ αποζημίωσης, προκειμένου να παραιτηθεί από περαιτέρω διεκδικήσεις. Τώρα όμως, ύστερα από την, κατά τη δική της άποψη, ανατρεπτική αποκάλυψη του χειρόγραφου προσχεδίου διαθήκης, ο προηγούμενος συμβιβασμός με τα παιδιά της μπορεί -και μάλλον πρέπει, επί ηθικής βάσεως, όπως εκείνη θεωρεί- να ακυρωθεί.
Τζον Ελκαν, ο διάδοχος
Εκ των πραγμάτων, ο πιο σκληρός και επικίνδυνος αντίπαλος της Μαργκερίτα είναι ο 49χρονος γιος της, Τζον Ελκαν. Ο οποίος είναι επί του παρόντος ο ισχυρός άντρας του δικτύου εταιρειών στις οποίες εμπλέκεται η δυναστεία Ανιέλι, ως επικεφαλής της Stellantis (FIAT, Peugeot, Citroën-DS, Jeep, Opel, Chrysler κ.α.). πρόεδρος επίσης της Ferrari καθώς και πολλών άλλων εταιρειών, εκτός του κλάδου της αυτοκινητοβιομηχανίας, συμπεριλαμβανομένου, βεβαίως, του ποδοσφαιρικού συλλόγου Γιουβέντους, της περίφημης πολυπρωταθλήτριας Ιταλίας, γνωστής επίσης και ως «Βέκια Σινιόρα» (Γηραιά Κυρία), που εδρεύει στη γενέτειρα των Ανιέλι, το Τορίνο.
Ο Τζον Ελκαν, από το 2004, εκτελεί χρέη προέδρου και διευθύνοντος συμβούλου στην Exor, η οποία διαθέτει μερίδια στη FIAT, τη Ferrari, το οικονομικό περιοδικό Economist κ.α. Επί των ημερών του και, σε πολύ μεγάλο βαθμό χάρη στο επιχειρηματικό δαιμόνιο του Ιταλο-Καναδού υπερ-μάνατζερ Σέρτζιο Μαρκιόνε, ο οποίος ήταν εκείνος που διηύθυνε de facto τον όμιλο FIAT-Chrysler, τη Ferrari κ.λπ. από το 2004 έως τον πρόωρο θάνατό του, το 2018.
Από ό,τι φαίνεται, ωστόσο, ο Τζον Ελκαν υπήρξε επιμελής μαθητής του χαρισματικού Μαρκιόνε, καθώς επί των ημερών του στην ηγεσία των οικογενειακών εταιρειών, to 2021 η FIAT συγχωνεύτηκε με την Peugeot-Citroën, δημιουργώντας τη Stellantis, τον 5ο πιο ισχυρό όμιλο της σημερινής παγκόσμιας αυτοκινητοβιομηχανίας.
Γενικώς, πάντως, πέρα από τον Τζον Ελκαν τα τέκνα της Μαργκερίτα αντιμετωπίζουν με απάθεια το νέο γύρο απειλών και τελεσιγράφων εκ μέρους της μητέρας τους. Από το περιβάλλον του Τζον, του Λάπο και της Τζινέβρα Ελκαν εκπέμπεται το μήνυμα ότι το περιβόητο χειρόγραφο του παππού τους δεν είναι παρά ένα πρόχειρο σημείωμα, στερούμενο πάσης νομικής υπόστασης -επί της ουσίας ένα εντελώς ασήμαντο και ακίνδυνο παλιόχαρτο. Αντιθέτως, όπως είναι εύλογο, οι δικηγόροι της Μαργκερίτα Ανιέλι-ντε Πάλεν είναι πεπεισμένοι ότι στις λέξεις που αποτύπωσε εγγράφως ο Τζάνι Ανιέλι κρύβεται το υπερόπλο που θα αποφέρει ακόμη περισσότερα δισ. ευρώ στην επίμονη πελάτισσά τους και, φυσικά, στα πέντε νεότερα παιδιά της.
Ατέρμονη περιπέτεια
Θα πρέπει κάποιος να είναι προικισμένος με μεγάλη υπομονή και σχολαστικότητα προκειμένου να παρακολουθήσει ένα προς ένα όλα τα επεισόδια, μαζί με τις περίπλοκες λεπτομέρειες μιας ενδοοικογενειακής διαμάχης που μαίνεται σχεδόν από την επαύριο της κηδείας του Τζάνι Ανιέλι, τον Ιανουάριο του 2003. Ενδιαμέσως υπήρξαν σχεδόν αμέτρητες αλληλοκατηγορίες και άλλες τόσες απόπειρες ειρηνικής επίλυσης των κληρονομικών διαφορών, καθώς και παράλληλες δικαστικές περιπέτειες. Τα αδέλφια Ελκαν κατηγορήθηκαν για ογκώδη φοροδιαφυγή εις βάρος του ιταλικού δημοσίου, ή ακόμη και για κλοπή έργων τέχνης σχεδόν ανεκτίμητης αξίας, όπως ήταν οι πίνακες του Πικάσο, του Μονέ, του ντε Κίρικο και άλλων γιγάντων της σύγχρονης τέχνης, οι οποίοι κοσμούσαν τους τοίχους των πολυτελών κατοικιών του Τζάνι Ανιέλι, αλλά που, όλως μυστηριωδώς εξαφανίστηκαν και ως εκ τούτου ουδέποτε πέρασαν στην κυριότητα της κόμισσας Μαργκερίτα.
Παρόλ’ αυτά, το ενδεχόμενο ξεσπάσματος ενός νέου γύρου συγκρούσεων μπορεί να γίνει αντιληπτό μόνο σε συνάρτηση με το ιστορικό αυτής της διχόνοιας.
Εν αρχή, προφανώς, ην ο Τζάνι Ανιέλι, ο επικεφαλής του Gruppo Fiat επί 30 χρόνια, από το 1966 έως το 1996. Ως σοφός και προνοητικός πατριάρχης, ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, ο Τζάνι είχε αρχίσει να καταστρώνει το σχέδιο της διαδοχής του, έτσι ώστε η μετάβαση στην επόμενη μέρα μετά από τη δική του ηγεσία να συντελεστεί κατά το δυνατόν πιο ομαλά.
Η φαινομενικά αυτονόητη επιλογή ήταν να παραδώσει τη σκυτάλη στον γιο του, τον Εντοάρντο Ανιέλι. Ο οποίος όμως έτυχε να θεωρείται ακατάλληλος, αφ’ ενός διότι ο Τζάνι δεν του είχε καμία εκτίμηση ως επιχειρηματία και αφ’ ετέρου, ο ίδιος ο Εντοάρντο δεν είχε καμία διάθεση να διευθύνει τη βιομηχανική αυτοκρατορία του πατέρα του.
Ούτως ή άλλως, δε, ο Εντοάρντο Ανιέλι αυτοκτόνησε το 2000. Ετσι, ο επόμενος υποψήφιος διάδοχος ήταν ο Τζοβάνι, ο «Τζοβανίνο», γιος του αδελφού του Τζάνι, Ουμπέρτο Ανιέλι. Ο οποίος, ωστόσο, υπήρξε κι αυτός άτυχος, καθώς πέθανε από καρκίνο το 1997, σε ηλικία μόλις 33 ετών.
Ελλείψει εναλλακτικών επιλογών, η Μαργκερίτα ήλπιζε προς στιγμήν ότι ο πατέρας της θα έδινε τελικά το δαχτυλίδι της διαδοχής στον δεύτερο σύζυγο και πατέρα των πέντε από τα συνολικά οκτώ τέκνα της, τον γαλαζοαίματο, λευκορωσικής καταγωγής, κόμητα Σερζ ντε Πάλεν. Ωστόσο, παρόλον ότι ο ντε Πάλεν τοποθετήθηκε ως στέλεχος στην ανώτατη διοίκηση της FIAT, ο Τζάνι Ανιέλι ουδέποτε έτρεφε γι’ αυτόν σπουδαία εκτίμηση. Οπότε, το 1997 ο αρχηγός της οικογένειας επέλεξε τον πρωτότοκο της Μαργκερίτα, τον Τζον Ελκαν, ως τον ιδανικό συνεχιστή του έργου του.
Γύρω από το πτώμα του Τζάνι
Εως το θάνατό του σε ηλικία 81 ετών το 2003, ο Τζάνι Ανιέλι θεωρούνταν κάτι σαν ημίθεος για τη μεταπολεμική Ιταλία: Ηταν ζάπλουτος, πανίσχυρος, γοητευτικός, μανιωδώς bon-vivant και κοσμοπολίτης, εραστής ορισμένων από τις ωραιότερες -και πλέον διάσημες- κυρίες των 50s-60s (του διαμετρήματος Ρίτα Χέιγουορθ, Ανίτα Εκμπεργκ, Τζάκι Κένεντι μεταξύ πολλών άλλων), εξίσου τολμηρός στο πώς διαχειριζόταν την αυτοκρατορία των επιχειρήσεών του όσο και το πώς όριζε το τι είναι κομψό και τι όχι στην εμφάνισή του, δημιουργώντας παγκόσμιες τάσεις στο ανδρικό στιλ, ενώ ενίοτε ήταν ακόμη και εξαιρετικά ριψοκίνδυνος.
Μετά από το θάνατό του, η περιουσία του Τζάνι μοιράστηκε ανάμεσα στη σύζυγό του, την ναπολιτάνικης καταγωγής ευγενή Μαρέλα Καρατσόλο ντέι Πρίντσιπι ντι Καστανιέτο, και το μόνο εναπομείναν εν ζωή τέκνο του το 2004, τη θυγατέρα του, Μαργκερίτα. Παρόλ’ αυτά, η κόρη του Τζάνι Ανιέλι δέχτηκε να αποποιηθεί των δικαιωμάτων της στα επιχειρηματικά συμφέροντα του πατρός της, με αντάλλαγμα 1,2 δισ. ευρώ, τα οποία κατέβαλαν τα τρία μεγαλύτερα παιδιά της, κατόπιν συντονισμένων πιέσεων. Καθώς υπέγραφε το σχετικό συμφωνητικό, η Μαργκερίτα Ανιέλι-ντε Πάλεν φέρεται να μονολόγησε, ανακουφισμένη «δέχτηκα αυτή τη συμφωνία για να ησυχάσω επιτέλους. Μέχρι τώρα δεν μου μιλούσαν ούτε η μητέρα μου ούτε τα παιδιά μου. Γι’ αυτό επέλεξα την ανακωχή».
Ακόμη κι έτσι, όμως, η ενδοοικογενειακή ειρήνη θα αποδεικνυόταν εύθραυστη και βραχύβια. Λίγους μήνες μετά από τη συμφωνία με τα τρία μεγαλύτερα παιδιά της, ο Τζον Ελκαν απέλυσε τον Σερζ ντε Πάλεν, τον σύζυγο της Μαργκερίτα, ύστερα από θητεία 26 ετών στη διοίκηση της FIAT. Και το 2007, η ίδια η Μαργκερίτα κίνησε νομικές διαδικασίες εναντίον του Τζον, του Λάπο και της Τζινέβρα Ελκαν, κατηγορώντας τους λίγο-πολύ ότι την εξαπάτησαν, αποκρύπτοντας ένα μεγάλο μέρος της κληρονομιάς που κατέλιπε ο Τζάνι Ανιέλι.
Το διάβημα αυτό της Μαργκερίτα προσέκρουσε στην απόφαση ιταλικού δικαστηρίου, το οποίο το 2015 έκρινε ότι οι κατηγορίες της είναι αβάσιμες. Εκείνη, εντούτοις, επέμεινε. Πέντε χρόνια αργότερα, η Μαργκερίτα Ανιέλι έσυρε ξανά τα παιδιά της στα δικαστήρια, προσβάλλοντας την εγκυρότητα της δημοσιευμένης διαθήκης του Τζάνι Ανιέλι. Η απαίτησή της, σε αυτό το γύρο δικαστικής διαμάχης, ήταν ότι ήταν δικαιούχος του 50% της οικογενειακής περιουσίας -εννοώντας όμως της πραγματικής περιουσίας, εφόσον η Μαργκερίτα εμμένει στην πεποίθησή της ότι η μητέρα της, σε συμπαιγνία με τους τρεις Ελκαν, την έχουν «ρίξει στη μοιρασιά».
Κατόπιν ακολούθησαν νέες δικαστικές περιπλοκές, ερμηνείες επί ερμηνειών για το τι δικαιούται πραγματικά η Μαργκερίτα και τι όχι, με βάση το ιταλικό και το ελβετικό δίκαιο -εν ολίγοις ένας χαοτικός νομικός κυκεώνας, ο οποίος παραμένει ακόμη εν εξελίξει και χωρίς ορατή κατάληξη.
Εν τω μεταξύ, τα παιδιά Ελκαν κατηγορήθηκαν για φορολογικά παραπτώματα σχετικά με τη γιγαντιαία -και διαφιλονικούμενη- κληρονομιά του Τζάνι Ανιέλι, ενώ, όπως ήταν εύλογο, στράφηκαν και αυτοί εναντίον της μητέρας τους, με την οποίαν πλέον δεν έχουν καμία σχέση, περιορίζοντας την όποια επικοινωνία μόνο με τη μεσολάβηση δικηγόρων.
Στις αρχές του περασμένου Σεπτεμβρίου, ανακοινώθηκε επισήμως ότι οι Ελκαν ήρθαν σε συμβιβασμό με το ιταλικό κράτος, αποδεχόμενοι να καταβάλουν 183 εκατ. ευρώ υπό τύπον προστίμου για τον φόρο κληρονομιάς που αποπειράθηκαν να αποφύγουν. Ο Τζον, ο Λάπο και η Τζινέβρα Ελκαν, μολονότι εξακολουθούν να δηλώνουν αθώοι του κρίματος, συναίνεσαν επιπλέον να ασκήσουν κοινωνικό έργο, στο πλαίσιο του σωφρονισμού τους για τις φορολογικές παρασπονδίες. Ισως αυτή η, τρόπον τινά, δημόσια ταπείνωση των παιδιών της, να προσφέρει στην Μαργκερίτα Ανιέλι ντε-Πάλεν -η οποία ανεμίζει το ιδιόγραφο σημείωμα του πατέρα της για ανακατανομή των μεριδίων στην κληρονομιά σαν ρομφαία δικαιοσύνης- την πικρόχολη ικανοποίηση του επιχαίρειν.
protothema
