«Το ανθρώπινο είδος δεν δημιούργησε ποτέ τεχνολογία που να μην τη μετέτρεψε σε όπλο. Όσο περισσότερη τεχνολογία έχουμε, τόσο πιο επικίνδυνος γίνεται ο κόσμος», δηλώνει ο Νταν Μπράουν στην El País English.
Η αφορμή για τη συνέντευξη ήταν η κυκλοφορία του νέου του βιβλίου The Secret of Secrets, με πρωταγωνιστή και πάλι τον καθηγητή Ρόμπερτ Λάνγκτον. Το θρίλερ εξερευνά τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στον χρόνο, την επιστήμη και τις θεωρίες συνωμοσίας, ενώ ο συγγραφέας στρέφει για πρώτη φορά πιο ξεκάθαρα το βλέμμα του από τη θρησκεία προς την επιστήμη.
Ο 61χρονος συγγραφέας δεν έχει απομακρυνθεί ποτέ από την ιδιαίτερη πατρίδα του, ζώντας σε μια ακτίνα μόλις 30 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Το ιδιωτικό σχολείο όπου φοίτησε, με τον πατέρα του να διδάσκει μαθηματικά, η εκκλησία όπου η μητέρα του έπαιζε όργανο, αλλά και το σπίτι που έχτισε με την πρώτη του σύζυγο, ιστορικό τέχνης Μπλάιθ Νιούλον —σημαντική συνεργάτιδα στον «Κώδικα Ντα Βίντσι»—, συνθέτουν τον μικρόκοσμό του.
Παρά τη φήμη του, ο Μπράουν παραμένει επιφυλακτικός απέναντι στη γνώση ως απόλυτη αξία: «Χωρίς καλοσύνη, η γνώση γίνεται επικίνδυνη», τονίζει. Και σπεύδει να προσθέσει: «Πιστεύω ότι υπάρχει περισσότερη αγάπη παρά μίσος στον κόσμο».
«Η επιστήμη στρέφεται πλέον στο πνευματικό. Αυτό αμφισβητεί τη σκοτεινή πλευρά ορισμένων θρησκειών. Την εποχή του Κοπέρνικου, κι αργότερα του Γαλιλαίου, πίστευαν ότι η Γη ήταν το κέντρο του σύμπαντος. Επικεντρώνονταν σε ό,τι δεν ταίριαζε με αυτή τη θεωρία. Έτσι λειτουργεί: βρίσκεις μια ρωγμή και την αμφισβητείς, ώσπου να αντικατασταθεί από μια νέα θεωρία. Σήμερα βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο σε σχέση με τη συνείδηση.»
Ο Αμερικανός συγγραφέας Νταν Μπράουν δίνει συνέντευξη Τύπου στην Πράγα για να παρουσιάσει το νέο του βιβλίο, το οποίο διαδραματίζεται στην τσεχική πρωτεύουσα, στην Πράγα, Τσεχία, 18 Σεπτεμβρίου 2025. REUTERS/Eva Korinkova
Επιστήμη και μεταφυσική
Στη συζήτηση ανακύπτει και το ζήτημα της μεταφυσικής. Ο Νίκολα Τέσλα είχε γράψει πως, όταν η επιστήμη στραφεί στη μελέτη μη-υλικών φαινομένων, θα προοδεύσει περισσότερο απ’ ό,τι σε όλους τους προηγούμενους αιώνες. Ο Μπράουν βλέπει σήμερα την επιστήμη να πλησιάζει αυτό το πεδίο, με τρόπο που θυμίζει τις εποχές του Κοπέρνικου και του Γαλιλαίου: «Βρίσκεις μια ρωγμή και την αμφισβητείς, ώσπου να αντικατασταθεί η παλιά θεωρία», εξηγεί.
Το νέο του μυθιστόρημα επιχειρεί να φωτίσει ακριβώς αυτή τη σύνδεση μεταξύ επιστήμης και πνευματικότητας. «Πιστεύουμε ότι οι σκέψεις και τα όνειρά μας είναι προϊόν του εγκεφάλου. Όμως οι εμπειρίες κοντά στον θάνατο δείχνουν έναν άλλο δρόμο», σχολιάζει. Και αναφέρει περιπτώσεις όπως του Ντέρεκ Αμάτο, που μετά από ατύχημα έγινε βιρτουόζος στο πιάνο, ή του νεαρού ποδοσφαιριστή Ρούμπεν Νσέμοχ, που ξύπνησε από λιποθυμία μιλώντας άπταιστα ισπανικά.
«Η νευροεπιστήμη ερευνά αυτά τα φαινόμενα. Αν τα κατανοήσουμε, θα αλλάξουμε ως είδος», σημειώνει. Ωστόσο, υπενθυμίζει ότι κάθε φορά που η επιστήμη αγγίζει το πνευματικό, συναντά αντιδράσεις: από τον Παράκελσο και τον Φράνσις Μπέικον μέχρι τον Γαλιλαίο και τον Τζορντάνο Μπρούνο, οι πρωτοπόροι συχνά διώκονταν επειδή αμφισβητούσαν το κατεστημένο.
«Ο Γαλιλαίος φυλακίστηκε. Ο Τζορντάνο Μπρούνο κάηκε ζωντανός. Κάθε φορά που εμφανίζονται ιδέες που απειλούν το κατεστημένο, ακολουθούν διώξεις. Όποιος σκέφτεται διαφορετικά, κινδυνεύει.»
Ο Αμερικανός συγγραφέας Νταν Μπράουν ποζάρει κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην Πράγα για την παρουσίαση του νέου του βιβλίου, το οποίο διαδραματίζεται στην τσεχική πρωτεύουσα, στην Πράγα, Τσεχία, 18 Σεπτεμβρίου 2025. REUTERS/Eva Korinkova
Η θρησκεία ως μύθος
Η στάση του απέναντι στη θρησκεία παραμένει κριτική. «Η θρησκεία επικεντρώνεται σε ό,τι δεν κατανοούμε επιστημονικά. Όταν μάθαμε τους ηλιακούς κύκλους, οι Έλληνες θεοί έγιναν μύθοι. Το ίδιο θα συμβεί και με τις θρησκείες μας», τονίζει.
«Μεγάλωσα Χριστιανός», θυμάται. «Όμως στα 13 μου, στο Μουσείο Επιστημών της Βοστώνης, ανακάλυψα την εξέλιξη και το Big Bang. Ρώτησα τον ιερέα για τον Αδάμ και την Εύα κι εκείνος απάντησε: ‘Τα καλά παιδιά δεν κάνουν τέτοιες ερωτήσεις’. Κρίση. Ο πατέρας μου ήταν δάσκαλος. Μεγάλωσα ανάμεσα σε ανθρώπους που έκαναν ερωτήσεις. Όταν δεν μου επιτράπηκε να ρωτώ, κατάλαβα ότι δεν ήταν ο δρόμος μου.
»Και διάλεξα την επιστήμη.»
