Σε ανακοίνωση του Δήμου Πατρέων αναφέρονται τα εξής:
Το Πατρινό Καρναβάλι, το μεγαλύτερο της Ελλάδας, αποτελεί μια μεγάλη γιορτή νεανικής δημιουργίας και έκφρασης και ένα πολύ σημαντικό πολιτιστικό θεσμό για την πόλη μας, αλλά και ολόκληρη την περιοχή. Από το Σεπτέμβριο του 2022 ο θεσμός του Πατρινού Καρναβαλιού έχει εγγραφεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.
Στον πυρήνα του θεσμού βρίσκεται το Καρναβαλικό Εργαστήριο, η μοναδική δημόσια δομή στην Ελλάδα που παράγει καρναβαλικές κατασκευές μοναδικής τεχνοτροπίας, συνδυάζοντας παραδοσιακές μεθόδους με σύγχρονες τεχνολογίες.
Στόχος είναι να διευρύνουμε τον χαρακτήρα και να εμπλουτίσουμε τις δυνατότητες του Καρναβαλικού Εργαστηρίου, επιδιώκοντας τη σύνδεση της παράδοσης με τη σύγχρονη, προωθημένη τεχνολογία. Επιδίωξή μας είναι να αξιοποιήσουμε τα οφέλη της τεχνικής προόδου, οδηγώντας την Πάτρα στην πρωτοπορία των καρναβαλικών κατασκευών διεθνώς.
Σε αυτό το πλαίσιο ο Δήμαρχος Πατρέων έχει αποστείλει επιστολή, προς τον Υφυπουργό Πολιτισμού κ. Ιάσωνα Φωτήλα και τον Περιφερειάρχη Δυτικής Ελλάδας κ. Νεκτάριο Φαρμάκη, με αίτημα την «Έγκριση σύναψης Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού, του Δήμου Πατρέων, της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας με σκοπό την ανάδειξη του Καρναβαλικού Εργαστηρίου σε σημαντικό φορέα προώθησης της παράδοσης, σε σύνδεση με την σύγχρονη, προωθημένη τεχνολογία, καθιστώντας το πρωτοπορία των καρναβαλικών κατασκευών.
Ακολουθεί η επιστολή:
«Το Πατρινό Καρναβάλι αποτελεί έναν από τους μακροβιότερους και σημαντικότερους πολιτιστικούς θεσμούς της Ελλάδας, με ιστορία άνω των 190 ετών. Η μοναδικότητά του έχει καθιερώσει την Πάτρα ως την «καρναβαλική πρωτεύουσα» της χώρας. Καταφέρνει σταθερά να κινητοποιεί δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους – εθελοντές, καλλιτέχνες, τεχνίτες και επαγγελματίες και να προσφέρει χαρά. Μια λαϊκή γιορτή που συγκινεί όχι μόνο τους Πατρινούς, αλλά και ολόκληρη τη χώρα μας.
Από το 2011, επίσημος φορέας διοργάνωσης είναι η Κοινωφελής Επιχείρηση Δήμου Πατρέων – Καρναβάλι Πάτρας, η οποία λειτουργεί καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Λόγω της μοναδικότητας του ρόλου της (εξειδίκευση, αποδοτικότητα, εθνική αναγνώριση του έργου της), εξαιρέθηκε από την κατάργηση των Νομικών Προσώπων του Ν. 5056/2023.
Από το Σεπτέμβριο του 2022 ο θεσμός του Πατρινού Καρναβαλιού έχει εγγραφεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας.
Το Καρναβάλι της Πάτρας έχει διάρκεια όλο τον χρόνο, με κορύφωση το διάστημα από 17 Ιανουαρίου έως την Καθαρή Δευτέρα κάθε έτους. Η πόλη πλημμυρίζει με εκδηλώσεις όλων των μορφών, που απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες και κοινωνικές ομάδες. Εκτός από τη χαρά, τη διασκέδαση και τη δημιουργικότητα, έχει πολύ σημαντική συμβολή στην οικονομική ζωή της πόλης, η οποία είναι ευρέως γνωστή και τεκμηριώνεται από πληθώρα μελετών.
Σε μελέτη της DATA RC (2020), ο οικονομικός αντίκτυπος του Πατρινού Καρναβαλιού υπερβαίνει τα 48,2 εκατ. ευρώ, με αναλογία επένδυσης-απόδοσης 1:1,38 και κρατικά έσοδα από ΦΠΑ άνω των 3,6 εκατ. ευρώ. Η επικαιροποιημένη μελέτη του 2025 (Πανεπιστήμιο Πατρών – Επιμελητήριο Αχαΐας) καταγράφει περαιτέρω αύξηση:
- Συνολικός οικονομικός αντίκτυπος: άνω των 50 εκατ. ευρώ
- Πολλαπλασιαστής στην εστίαση: 1,83
- Αυξημένη μέση δαπάνη ανά επισκέπτη
- Αυξημένα κρατικά έσοδα
Η ίδια μελέτη (2025) τεκμηριώνει ότι το Καρναβάλι:
- Ενισχύει την κοινωνική συνοχή και την τοπική ταυτότητα
- Προωθεί την επιχειρηματικότητα και τον πολιτιστικό τουρισμό
- Συνιστά αναγνωρίσιμο πολιτιστικό προϊόν, άμεσα συνδεδεμένο με το brand της Πάτρας
- Δημιουργεί δυνατότητες εξαγωγής τεχνογνωσίας και δικτύωσης
- Οφείλει να ενταχθεί σε σταθερό δημόσιο μηχανισμό στήριξης
Στον πυρήνα του θεσμού βρίσκεται το Καρναβαλικό Εργαστήριο, η μοναδική δημόσια δομή στην Ελλάδα που παράγει ογκώδεις καρναβαλικές κατασκευές μοναδικής τεχνοτροπίας, συνδυάζοντας παραδοσιακές μεθόδους με σύγχρονες τεχνολογίες. Παρά την έλλειψη επαρκούς προσωπικού, λειτουργεί ως σύγχρονη μονάδα παραγωγής, δημιουργώντας εμβληματικά άρματα (βασιλιάς Καρνάβαλος, βασίλισσα, σατιρικά άρματα), διακοσμητικά στοιχεία και εγκαταστάσεις για όλες τις μεγάλες εκδηλώσεις της πόλης καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Επιπλέον, λειτουργεί ως φορέας εξωστρέφειας, παρέχοντας προς πώληση ή ενοικίαση καρναβαλικά στοιχεία σε δήμους, πολιτιστικούς φορείς και ιδιώτες σε όλη τη χώρα.
Το Καρναβαλικό Εργαστήριο αποτελεί την «ψυχή» του προγράμματος “Κόμβος Εκπαίδευσης για τον Πολιτισμό και τη Δημιουργική Βιομηχανία”, το οποίο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τα τέλη του 2025.
Εκεί φιλοξενούνται εκπαιδευτικά προγράμματα – σεμινάρια, που παρέχουν θεωρητική και πρακτική κατάρτιση σε τεχνικές παραδοσιακής και σύγχρονης καρναβαλικής τέχνης. Οι εκπαιδευόμενοι, υπό την καθοδήγηση επιμορφωτών, αποκτούν δεξιότητες σχετικές με:
- Τεχνικές γλυπτικής και χειροτεχνίας σε υπερμεγέθεις καρναβαλικές κατασκευές
- Ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών σε παραδοσιακές μεθόδους χειροτεχνίας
Με απόλυτο σεβασμό στην παράδοση και την αυθεντικότητα του Πατρινού Καρναβαλιού, στόχος μας είναι να διευρύνουμε τον χαρακτήρα και να εμπλουτίσουμε τις δυνατότητες του Καρναβαλικού Εργαστηρίου, επιδιώκοντας τη σύνδεση της παράδοσης με τη σύγχρονη, προωθημένη τεχνολογία. Επιδίωξή μας είναι να αξιοποιήσουμε τα οφέλη της τεχνικής προόδου, οδηγώντας την Πάτρα στην πρωτοπορία των καρναβαλικών κατασκευών διεθνώς. Ο συνδυασμός τέχνης, παράδοσης και επιστήμης θα οδηγήσει σε ένα αποτέλεσμα πολύ πιο εντυπωσιακό, καλλιτεχνικά και αισθητικά, το οποίο θα το απολαμβάνουν και θα το θαυμάζουν οι δημιουργοί, οι Πατρινοί και οι επισκέπτες, προβάλλοντας έτσι την Πάτρα στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος.
Στην προσπάθειά μας αυτή να «ζωντανέψουμε» το μέγεθος των δημιουργιών-κατασκευών με εντυπωσιακές κινήσεις, αξιοποιώντας τους νόμους των επιστημών, προσανατολιζόμαστε στην επιστημονική υποστήριξη και τεχνογνωσία του Πανεπιστημίου Πατρών, μέσω τμημάτων όπως των Μηχανολόγων, των Ηλεκτρολόγων και της Ρομποτικής.
Ενδεικτικά παραθέτουμε έναν κορμό βασικών στοιχείων, απαραίτητων για την κατασκευή των καρναβαλικών αρμάτων, όπως την έχουμε συλλάβει: ένας συνδυασμός καλλιτεχνικής δημιουργικότητας, μηχανικής και τεχνολογίας.
Α. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
• Ηλεκτροκινητήρες ή υδραυλικά συστήματα ενεργοποίησης για την κίνηση του άρματος και των επιμέρους κινητών τμημάτων της δομής.
• Φωτιστικά συστήματα LED υψηλής απόδοσης και εξοπλισμός σκηνιακού φωτισμού για τη δημιουργία δυναμικών οπτικών εφέ κατά τη διάρκεια της παρέλασης.
• Ήχος υψηλής πιστότητας, περιλαμβάνοντας συστήματα ηχείων για αναπαραγωγή μουσικής και ειδικών ηχητικών εφέ.
• Τηλεχειριστήρια και ασύρματα πρωτόκολλα ελέγχου για ακριβή διαχείριση της κίνησης και συγχρονισμό των μηχανισμών.
Β. ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΙ ΕΙΔΙΚΟΙ
• Καλλιτέχνες και σχεδιαστές υπεύθυνοι για το σκάλισμα φελιζόλ, το χάρτωμα, τον χρωματισμό και την αδιαβροχοποίηση των επιφανειών.
• Τεχνίτες ειδικευμένοι στη μεταλλοκατασκευή και ξυλουργική για τη δομική υποστήριξη της βάσης του άρματος.
• Μηχανολόγοι μηχανικοί για τη μελέτη και κατασκευή των συστημάτων κίνησης, συμπεριλαμβανομένης της ανάλυσης φορτίων και της επιλογής κινητήρων.
• Ειδικοί στα οπτικοακουστικά εφέ, συμπεριλαμβανομένων συστημάτων καπνού και πυροτεχνημάτων.
Γ. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ
• Τρακτέρ, προσαρμοσμένο και διακοσμημένο σύμφωνα με τις προδιαγραφές του θεματικού σχεδιασμού του κάθε άρματος.
• Πλαίσιο πλατφόρμας κατασκευασμένο από ξύλο, μέταλλο ή συνθετικά υλικά με πιστοποιημένη αντοχή και σταθερότητα.
• Διακοσμητικά υλικά όπως φελιζόλ, χαρτί, ειδικά υφάσματα, βαφές και συγκολλητικά προϊόντα.
• Ηλεκτρολογικός εξοπλισμός, συμπεριλαμβανομένων γεννητριών με κατάλληλη ισχύ, καλωδιώσεων, φωτιστικών σωμάτων LED, συστημάτων ηχείων και μπαταριών υψηλής χωρητικότητας.
• Μηχανοκίνητα συστήματα (μοτέρ, γρανάζια, ατέρμονες κοχλίες κ.ά.) κατάλληλα επιλεγμένα για τη βέλτιστη λειτουργία και αντοχή.
Δ. ΦΑΣΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ
• Αναλυτική μελέτη και σχεδιασμός του άρματος και των μηχανικών του συστημάτων, βάσει προδιαγραφών λειτουργικότητας και ασφάλειας.
• Κατασκευή και επιτόπια εγκατάσταση των μηχανισμών κίνησης, με έμφαση στη ρύθμιση και τον συγχρονισμό.
• Διακόσμηση και τοποθέτηση όλων των οπτικών και διακοσμητικών στοιχείων σύμφωνα με τις καλλιτεχνικές απαιτήσεις.
• Διεξαγωγή εκτενών δοκιμών ασφαλείας και λειτουργικότητας για τη διασφάλιση της συνολικής αξιοπιστίας της κατασκευής.
Παράλληλα, η επανάχρηση του χαρτιού από τους δημιουργούς της καρναβαλικής τέχνης ατενίζει το μέλλον με ακόμα πιο δημιουργικούς και εκφραστικούς δρόμους, βασισμένους στον σεβασμό προς το περιβάλλον. Πέραν του φελιζόλ, η πλειοψηφία των υλικών προέρχεται από επανάχρηση: χαρτί εφημερίδων, κόλλα, αλεύρι και νερό αποτελούν τη βάση της καρναβαλικής δημιουργίας. Το Πατρινό Καρναβάλι, πλήρως προσαρμοσμένο στον εφήμερο χαρακτήρα του, υπηρετεί ταυτόχρονα τη βιωσιμότητα.
Μια τέτοιου είδους κατεύθυνση στον τομέα των καρναβαλικών κατασκευών χτίζει το μέλλον, εγκαινιάζει μια νέα εποχή και δημιουργεί μια «σχολή» που θα προετοιμάζει επαγγελματίες και θα θεμελιώνει μια νέα παράδοση. Ο συνδυασμός καλλιτεχνικής δημιουργικότητας, τεχνολογίας και ομαδικής εργασίας όλων των συντελεστών, σε όλα τα στάδια παραγωγής, θα οδηγήσει στην παρουσίαση εντυπωσιακών καρναβαλικών αρμάτων.
Ωστόσο, για την υλοποίηση των παραπάνω απαιτούνται ως αναγκαίες προϋποθέσεις: οργάνωση, ανθρώπινο δυναμικό, εξειδικευμένοι τεχνίτες, κατάλληλες υποδομές και επαρκής χρηματοδότηση που ξεπερνά τις οικονομικές δυνατότητες του Δήμου, προκειμένου το εγχείρημα να καταστεί βιώσιμο.
Το ύψος της χρηματοδότησης που αιτούμαστε ανέρχεται στο ποσό των 350.000 ευρώ. Το ποσό αυτό προκύπτει κυρίως από την κοστολόγηση δέκα (10) θεματικών αρμάτων. Κάθε άρμα κοστολογείται σε περίπου 35.000 ευρώ, με βάση τις σύγχρονες απαιτήσεις και τις τεχνολογικές προσθήκες όπως αυτές περιγράφηκαν παραπάνω.
Τα καρναβαλικά άρματα, πέραν της καθοριστικής παρουσίας τους στις Μεγάλες Παρελάσεις του Πατρινού Καρναβαλιού, αξιοποιούνται και για προωθητικούς και κοινωφελείς σκοπούς. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο δράσεων κοινωνικής ευαισθητοποίησης και εξωστρέφειας, όπως η τοποθέτησή τους σε νοσοκομειακά ιδρύματα (π.χ. Καραμανδάνειο Νοσοκομείο Παίδων), σε κεντρικές πλατείες της πόλης, σε εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δράσεις, καθώς και σε εμβληματικά γεγονότα τοπικής ή εθνικής εμβέλειας, όπως το Φεστιβάλ Υποδοχής Πρωτοετών Φοιτητών του Πανεπιστημίου Πατρών και η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ). Μέσω αυτών των παρεμβάσεων, ενισχύεται η πολιτιστική ταυτότητα της Πάτρας, προβάλλεται το Πατρινό Καρναβάλι σε νέες κοινότητες και καθίσταται διαρκώς παρόν στον κοινωνικό και δημόσιο χώρο.
Η ζητούμενη χρηματοδότηση θα εξασφαλίσει:
- Τη βιωσιμότητα και περαιτέρω ανάπτυξη του Καρναβαλικού Εργαστηρίου
- Τη διεθνοποίηση του θεσμού και την καθιέρωση της καρναβαλικής τέχνης σε παγκόσμιο επίπεδο, μέσω της θεσμοθέτησης ετήσιων φεστιβάλ ανταλλαγής καλλιτεχνών καρναβαλικής τέχνης και της προσέλκυσης δημιουργών από εμβληματικά καρναβάλια της Ευρώπης και της Μεσογείου στο Καρναβαλικό Εργαστήριο της Πάτρας.
- Τη διατήρηση της τεχνογνωσίας και τη μεταλαμπάδευσή της στις επόμενες γενιές μέσω εκπαιδευτικών δράσεων
- Τη θεσμική ενίσχυση του Πατρινού Καρναβαλιού, ως μοναδικού πολιτιστικού προϊόντος εθνικής σημασίας.
Η σύναψη Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού, του Δήμου Πατρέων, της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και ο επιμερισμός χρηματοδότησης της δράσης αυτής , αποτελεί αναγκαία και απολύτως τεκμηριωμένη επιλογή. Δεν πρόκειται για επιχορήγηση, αλλά για δίκαιη επιστροφή ενός μικρού μέρους του πλούτου που το Πατρινό Καρναβάλι δημιουργεί για την κοινωνία και το κράτος».
