Τα σχέδια για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής με τη χειραγώγηση του περιβάλλοντος της Αρκτικής και της Ανταρκτικής είναι επικίνδυνα, είναι απίθανο να λειτουργήσουν και θα μπορούσαν να αποσπάσουν την προσοχή από την ανάγκη εξάλειψης των ορυκτών καυσίμων, προειδοποιούν δεκάδες πολικοί επιστήμονες.
Αυτές οι τεχνικές πολικής «γεωμηχανικής» στοχεύουν στην ψύξη του πλανήτη με μη συμβατικούς τρόπους, όπως η τεχνητή πάχυνση του θαλάσσιου πάγου ή η απελευθέρωση μικροσκοπικών ανακλαστικών σωματιδίων στην ατμόσφαιρα. Έχουν κερδίσει την προσοχή ως πιθανά μελλοντικά εργαλεία για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, παράλληλα με τη μείωση των εκπομπών άνθρακα.
Ωστόσο, περισσότεροι από 40 ερευνητές λένε ότι θα μπορούσαν να προκαλέσουν «σοβαρή περιβαλλοντική ζημιά» και προέτρεψαν τις χώρες να επικεντρωθούν απλώς στο να φτάσουν στο καθαρό μηδέν – τον μόνο καθιερωμένο τρόπο περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Η γεωμηχανική – η σκόπιμη παρέμβαση στο κλιματικό σύστημα της Γης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της υπερθέρμανσης του πλανήτη – είναι ένας από τους πιο αμφιλεγόμενους τομείς της έρευνας για το κλίμα. Ορισμένοι τύποι είναι ευρέως αποδεκτοί – η αφαίρεση του διοξειδίου του άνθρακα που θερμαίνει τον πλανήτη από την ατμόσφαιρα μέσω της φύτευσης δέντρων ή της χρήσης μηχανών, για παράδειγμα, είναι αναγνωρισμένα μέρη των προσπαθειών για το καθαρό μηδέν.
Καθαρό μηδέν σημαίνει εξισορρόπηση της ποσότητας των αερίων «θερμοκηπίου» που προκαλούν θέρμανση του πλανήτη και παράγονται από ανθρώπινες δραστηριότητες, με την ποσότητα που απομακρύνεται ενεργά από την ατμόσφαιρα. Όμως ορισμένες πιο ριζοσπαστικές ιδέες γεωμηχανικής, όπως η αντανάκλαση του ηλιακού φωτός «ασχολούνται με τα συμπτώματα της κλιματικής αλλαγής και όχι με τις αιτίες», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας Martin Siegert, καθηγητής γεωεπιστημών στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ.
Για τους υποστηρικτές, αξίζει να διερευνηθούν τεχνικές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη χαλάρωση των ταχέως αυξανόμενων θερμοκρασιών, οι οποίες έχουν ήδη σοβαρές επιπτώσεις για τους ανθρώπους και τα οικοσυστήματα σε όλο τον κόσμο. Όμως για τους αντιπάλους, οι κίνδυνοι είναι απλώς πολύ μεγάλοι – ιδιαίτερα για τις εύθραυστες πολικές περιοχές, για τις οποίες πολλά παραμένουν άγνωστα.
Οι επιστήμονες πίσω από τη νέα αξιολόγηση, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Frontiers in Science, εξέτασαν τα στοιχεία για πέντε από τις πιο ευρέως συζητημένες ιδέες πολικής γεωμηχανικής. Όλες αποτυγχάνουν στο να πληρούν τα βασικά κριτήρια για τη σκοπιμότητα τους και τους πιθανούς περιβαλλοντικούς κινδύνους, λένε οι επιστήμονες.
Μια τέτοια πρόταση είναι η απελευθέρωση μικροσκοπικών, ανακλαστικών σωματιδίων που ονομάζονται αερολύματα, ψηλά στην ατμόσφαιρα για να ψύξουν τον πλανήτη.
Αυτό συχνά προσελκύει την προσοχή των διαδικτυακών οπαδών θεωριών συνωμοσίας, οι οποίοι ψευδώς ισχυρίζονται ότι τα ίχνη συμπύκνωσης στον ουρανό – υδρατμοί που δημιουργούνται από κινητήρες αεριωθουμένων αεροσκαφών – αποτελούν απόδειξη μιας κακόβουλης γεωμηχανικής μεγάλης κλίμακας σήμερα.
Ωστόσο, πολλοί επιστήμονες έχουν πιο θεμιτές ανησυχίες, συμπεριλαμβανομένης της διατάραξης των καιρικών συνθηκών σε όλο τον κόσμο. Με αυτά τα πιθανά αρνητικά αποτελέσματα, εγείρεται το ερώτημα ποιος αποφασίζει την χρησιμοποίηση τους – ειδικά στην Αρκτική και την Ανταρκτική, όπου η διακυβέρνηση δεν είναι ενιαία.
Εάν μια χώρα επιχειρουσε να αναπτύξει γεωμηχανική ενάντια στις επιθυμίες άλλων, θα μπορούσε να «αυξήσει τις γεωπολιτικές εντάσεις στις πολικές περιοχές», σύμφωνα με τη Δρ Valerie Masson-Delmotte, ανώτερη επιστήμονα στο Université Paris Saclay στη Γαλλία.
Ένας άλλος φόβος είναι ότι, ενώ ορισμένες από τις ιδέες μπορεί να είναι θεωρητικά εφικτές, το τεράστιο κόστος και ο χρόνος για την κλιμάκωση σημαίνει ότι είναι εξαιρετικά απίθανο να κάνουν τη διαφορά, σύμφωνα με την ανασκόπηση.
Μια ιδέα που εξέτασε πρόσφατα το BBC News ήταν ένα σχέδιο άντλησης θαλασσινού νερού στην επιφάνεια του θαλάσσιου πάγου της Αρκτικής το χειμώνα προκειμένου να το ψύξει, δίνοντας στον πάγο μια καλύτερη ευκαιρία να επιβιώσει το καλοκαίρι. Όμως για να καλύψει το 10% της Αρκτικής θα χρειαζόταν περίπου 10 εκατομμύρια αντλίες θαλασσινού νερού, σύμφωνα με μια εκτίμηση.
Μια πιο θεμελιώδης ανησυχία είναι ότι αυτού του είδους τα πρότζεκτ θα μπορούσαν να δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση μιας εναλλακτικής λύσης στη μείωση των εκπομπών των αερίων που θερμαίνουν τον πλανήτη από την ανθρωπότητα «Αν προωθηθούν, τότε αποσπούν την προσοχή γιατί για μερικούς ανθρώπους θα είναι μια λύση για την κλιματική κρίση που δεν απαιτεί απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα», είπε ο καθηγητής Siegert. «Φυσικά αυτό δεν θα ήταν αλήθεια και γι’ αυτό πιστεύουμε ότι μπορεί να είναι δυνητικά επιζήμιες».
Ακόμη και οι υποστηρικτές της έρευνας γεωμηχανικής συμφωνούν ότι είναι – στην καλύτερη περίπτωση – συμπλήρωμα του καθαρού μηδεν και όχι υποκατάσταση. «Η ανάγκη για μειώσεις των εκπομπών έρχεται πρώτη σχεδόν οτιδήποτε κάνουμε είναι μάταιο χωρίς αυτό», σύμφωνα με τον Δρ Shaun Fitzgerald, διευθυντή του Κέντρου Κλιματικής Διορθωσης του Πανεπιστημίου του Cambridge, το οποίο έχει συμμετάσχει σε ορισμένα από τα πρότζεκτ που επισημάνθηκαν.
«Η αξιολόγηση εγείρει “έγκυρες ανησυχίες” για ορισμένες από τις ιδέες, αλλά πρέπει να εξισορροπηθούν έναντι των κινδύνων από “την επικίνδυνη κατάσταση του κλίματος”», υποστήριξε.
Όπως πολλοί άλλοι υποστηρικτές της έρευνας γεωμηχανικής, ο Δρ Fitzgerald δεν υποστηρίζει την ανάπτυξή τους σε μεγάλη κλίμακα και αναγνωρίζει ότι η περαιτέρω έρευνα μπορεί πράγματι να βρει ότι οι ιδέες είναι «άχρηστες». Ωστόσο, πιστεύει ότι περισσότερη έρευνα θα επέτρεπε στην κοινωνία να λάβει «πιο ενημερωμένες αποφάσεις» σχετικά με το εάν θα μπορούσαν να βοηθήσουν ή να εμποδίσουν στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Μια υπηρεσία που υποστηρίζεται από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου ανακοίνωσε πρόσφατα χρηματοδότηση σχεδόν 60 εκατομμυρίων λιρών για τέτοια έρευνα, αν και η κυβέρνηση λέει ότι δεν σκοπεύει να τις αναπτύξει.
Όμως οι συντάκτες της νέας αξιολόγησης θεωρούν αυτές οι τεχνικές είναι τόσο ανεφάρμοστες που οι προσπάθειες θα ήταν καλύτερα να κατευθυνθούν προς την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα και την πολική έρευνα. «Υπάρχουν κάποιες βασικές αλήθειες για αυτες τις τεχνικές που δεν χρειάζεται πολλή έρευνα για να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι δεν είναι πραγματικά βιώσιμες», υποστήριξε ο καθηγητής Siegert.
Ένας εκπρόσωπος της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε: «Προτεραιότητά μας είναι να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και να προσαρμοστούμε στις αναπόφευκτες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής».
Πηγή: BBC News
