Όλοι μας έχουμε βρεθεί σε δύσκολες στιγμές με τα παιδιά μας. Κάνουν πείσματα, δεν ακολουθούν τους κανόνες που έχουμε συμφωνήσει, δοκιμάζουν τα όριά μας.
Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις που οι αντιδράσεις είναι τόσο συχνές ή έντονες, που δείχνουν πως κάτι δεν πάει καλά και ίσως το παιδί χρειάζεται βοήθεια.
Συχνά και έντονα ξεσπάσματα
Όλοι οι γονείς έχουν ζήσει το «δράμα του σούπερ μάρκετ» — το παιδί να φωνάζει, να χτυπιέται κάτω, να κλαίει γιατί δεν αγόρασε εκείνο που ήθελε. Αυτό είναι φυσιολογικό σε μικρές ηλικίες.
Όταν όμως το παιδί είναι πάνω από 5 χρονών, και ακόμα έχει συχνά και έντονα ξεσπάσματα τότε ίσως κρύβεται κάποιο πρόβλημα.
Παράδειγμα: Αν κάθε βράδυ που του ζητάτε να κλείσει την τηλεόραση το πιάνει κρίση, θυμού, ουρλιάζει, κλαίει, πετάει πράγματα, τότε δεν μιλάμε για «απλή γκρίνια».
Δυσκολίες στις σχέσεις με τους άλλους
Τα παιδιά καβγαδίζουν, συμφιλιώνονται, ξαναπαίζουν μαζί. Αυτό είναι κομμάτι της ωρίμανσής τους. Αν όμως το παιδί σας δεν μπορεί να κρατήσει φιλίες, κατηγορεί πάντα τους άλλους για τα προβλήματα και συχνά το αποφεύγουν οι συμμαθητές ή ακόμα και οι δάσκαλοι, τότε υπάρχει λόγος ανησυχίας.
Παράδειγμα: Αν μετά από κάθε παιδικό πάρτι σας λένε «δεν θα το ξανακαλέσουμε γιατί έκανε φασαρία», τότε το παιδί θα αρχίσει να απομονώνεται κοινωνικά. Η απομόνωση θα επηρεάσει την αυτοεκτίμηση και τη διάθεσή του.
Δυσκολία να διαχειριστεί συναισθήματα
Καθώς μεγαλώνει το παιδί αναγνωρίζει τα συναισθήματά του. Μαθαίνει να λέει «στενοχωρήθηκα» ή «θύμωσα» αντί να ξεσπάει χωρίς όρια. Εάν όμως θυμώνει και κλαίει για «ψύλλου πήδημα» και δεν μπορεί να ηρεμήσει, τότε ίσως δυσκολεύεται να ρυθμίσει τα συναισθήματά του.
Παράδειγμα: Αν χάνει στο επιτραπέζιο και αντιδρά σαν να έγινε το τέλος του κόσμου — κλαίει, φωνάζει, αναστατώνεται — δείχνει δυσκολία να αποδεχτεί την απογοήτευση.
Παρορμητική συμπεριφορά
Παιδιά με έντονη παρορμητικότητα δεν σκέφτονται πριν κάνουν κάτι. Μπορεί να αρπάζουν πράγματα χωρίς να ρωτήσουν, να διακόπτουν συνέχεια, να χτυπούν από θυμό ή να κάνουν επικίνδυνα πράγματα.
Παράδειγμα: Αν λέτε «περίμενε λίγο να μιλήσω στο τηλέφωνο» και το παιδί δεν μπορεί να περιμένει ούτε δευτερόλεπτο, πετάγεται, φωνάζει ή κάνει ζημιές για να κερδίσει την προσοχή σας, τότε αυτό είναι ένδειξη δυσκολίας ελέγχου της συμπεριφοράς του, και είναι ανησυχητικό.
Μεγάλες δυσκολίες συμπεριφοράς
Όταν το παιδί αρχίζει να λέει ψέματα συστηματικά, να κλέβει, να κακομεταχειρίζεται άλλα παιδιά ή ζώα, να φεύγει από το σπίτι χωρίς άδεια ή – ακόμα πιο σοβαρά – να τραυματίζει τον εαυτό του, τότεχρειάζεται άμεση παρέμβαση ειδικού.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς
- Βάλτε κανόνες: Γράψτε τους και εξηγήστε τους με ήρεμο τρόπο. Τα παιδιά χρειάζονται ξεκάθαρα όρια.
- Δημιουργήστε πρόγραμμα: Όταν ξέρει τι να περιμένει μέσα στη μέρα του, νιώθει περισσότερη ασφάλεια.
- Να υπάρχουν συνέπειες: Όχι τιμωρία με θυμό, αλλά λογικές συνέπειες (π.χ. αν δεν μάζεψε τα παιχνίδια, δεν παίζει άλλο).
- Επιβραβεύστε το καλό: Μην ξεχνάτε να τονίζετε τις καλές στιγμές. Ένας έπαινος ή μια μικρή ανταμοιβή δίνει τεράστιο κίνητρο.
- Πότε να ζητήσετε βοήθεια
Αν η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχο ή αν νιώθετε ότι η ασφάλεια του παιδιού ή των γύρω του απειλείται, μιλήστε άμεσα με παιδίατρο ή παιδοψυχίατρο. Η σωστή καθοδήγηση και η έγκαιρη παρέμβαση μπορεί να αλλάξει την πορεία του παιδιού και να του δώσει τα εργαλεία να διαχειρίζεται τον εαυτό του καλύτερα.
Τα παιδιά δεν έρχονται με «εγχειρίδιο χρήσης». Όλα θα δοκιμάσουν τα όρια μας, όλα θα περάσουν φάσεις δύσκολες. Η διαφορά είναι στο πόσο συχνά και πόσο έντονα επαναλαμβάνονται οι συμπεριφορές.
Με αγάπη, σταθερότητα και – όπου χρειαστεί – βοήθεια από ειδικούς, μπορούμε να τα στηρίξουμε ώστε να μεγαλώσουν και να εξελιχθούν σε υγιείς και ισορροπημένους ενήλικες.
