Ο καρκίνος του μαστού είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου στις γυναίκες παγκοσμίως. Το 2020 καταγράφηκαν περίπου 2,3 εκατομμύρια νέα περιστατικά και σχεδόν 685.000 θάνατοι. Παρά τα ανησυχητικά αυτά νούμερα, οι δυνατότητες πρώιμης διάγνωσης και η πρόοδος στη χειρουργική και την εξατομικευμένη θεραπεία έχουν βελτιώσει σημαντικά την πρόγνωση για πολλές γυναίκες.
Παράγοντες κινδύνου
Ορισμένοι παράγοντες κινδύνου είναι μη τροποποιήσιμοι, όπως το φύλο, η ηλικία και το οικογενειακό ιστορικό. Ο καρκίνος του μαστού επηρεάζει κυρίως γυναίκες άνω των 50 ετών, ενώ περίπου 5-10% των περιπτώσεων σχετίζονται με κληρονομικές μεταλλάξεις γονιδίων, κυρίως BRCA1 και BRCA2.
Άλλοι παράγοντες σχετίζονται με τον τρόπο ζωής, όπως:
• Έλλειψη σωματικής δραστηριότητας
• Παχυσαρκία ή αυξημένο σωματικό βάρος
• Κατανάλωση αλκοόλ ακόμη και σε μικρές ποσότητες
• Μακροχρόνια έκθεση σε οιστρογόνα, όπως στην πρώιμη εμμηναρχή ή την καθυστερημένη εμμηνόπαυση
• Αναπαραγωγική ιστορία (όψιμη πρώτη κύηση ή καθόλου εγκυμοσύνη)
Συμπτώματα
Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να μην παρουσιάζει συμπτώματα στα αρχικά στάδια. Όταν υπάρχουν, μπορεί να περιλαμβάνουν:
• Ψηλαφητή μάζα στον μαστό ή στη μασχάλη
• Αλλαγή στο σχήμα, το μέγεθος ή την υφή του μαστού
• Εισολκή θηλής, εκροή υγρού, ερυθρότητα ή πάχυνση του δέρματος
• Αίσθηση πόνου ή ευαισθησίας σε προχωρημένα στάδια
Διάγνωση
Η βασική εξέταση ελέγχου είναι η μαστογραφία, συνοδευόμενη από υπερηχογράφημα και κάποιες φορές η μαγνητική τομογραφία. Σε περίπτωση ευρήματος, η ιστολογική επιβεβαίωση μέσω βιοψίας είναι απαραίτητη. Η βιοψία παρέχει επίσης πληροφορίες για τους ορμονικούς υποδοχείς (ER, PR) και την υπερέκφραση του HER2, στοιχεία που καθορίζουν τη θεραπευτική προσέγγιση.
Χειρουργική αντιμετώπιση
Η χειρουργική επέμβαση αποτελεί βασικό πυλώνα της θεραπείας, ιδιαίτερα στα πρώιμα στάδια της νόσου. Η αφαίρεση του όγκου με διατήρηση του μαστού, σε συνδυασμό με ακτινοθεραπεία, είναι συχνά η προτιμώμενη επιλογή όταν πληρούνται τα κατάλληλα κριτήρια. Η ολική μαστεκτομή προτείνεται σε περιπτώσεις μεγάλου όγκου, πολυεστιακής νόσου ή όταν το επιθυμεί η ασθενής.
Ο έλεγχος των λεμφαδένων, συνήθως μέσω βιοψίας φρουρού λεμφαδένα, γίνεται κατά τη διάρκεια της επέμβασης για τον εντοπισμό πιθανής εξάπλωσης.
Χημειοθεραπεία
Η χημειοθεραπεία χορηγείται σε περιπτώσεις όπου ο καρκίνος είναι πιο επιθετικός ή έχει υψηλό κίνδυνο εξάπλωσης. Περιλαμβάνει τη χρήση φαρμάκων που κυκλοφορούν σε όλο το σώμα και στοχεύουν τα καρκινικά κύτταρα όπου κι αν βρίσκονται. Η απόφαση για χημειοθεραπεία βασίζεται σε πολλούς παράγοντες, όπως το στάδιο της νόσου, το είδος των κυττάρων και η γενική κατάσταση της ασθενούς.
Ορμονοθεραπεία
Σε περιπτώσεις όπου ο καρκίνος είναι θετικός σε υποδοχείς ορμονών, χρησιμοποιούνται φαρμακευτικά σκευάσματα για τον αποκλεισμό των ορμονών ή την παρεμπόδιση της επίδρασής τους. Η θεραπεία αυτή βοηθά στην αναστολή της ανάπτυξης του όγκου και μειώνει την πιθανότητα υποτροπής.
Στοχευμένες θεραπείες
Για τύπους καρκίνου που εμφανίζουν συγκεκριμένα γονιδιακά χαρακτηριστικά, όπως υπερέκφραση του HER2, διατίθενται στοχευμένες φαρμακευτικές επιλογές. Αυτές λειτουργούν παρεμβαίνοντας απευθείας στις κυτταρικές διεργασίες που υποστηρίζουν την ανάπτυξη του όγκου. Τέτοιες θεραπείες έχουν αποδειχθεί ότι βελτιώνουν την πρόγνωση σε συγκεκριμένα περιστατικά.
Ακτινοθεραπεία
Η ακτινοθεραπεία αποτελεί βασικό τμήμα της θεραπείας για πολλές γυναίκες με καρκίνο του μαστού, ιδιαίτερα όταν ο όγκος αφαιρείται χειρουργικά και υπάρχει ανάγκη ελαχιστοποίησης του κινδύνου επανεμφάνισης. Εφαρμόζεται σε τοπικό επίπεδο, με στόχο την καταστροφή τυχόν υπολειπόμενων καρκινικών κυττάρων στην περιοχή του μαστού ή του θωρακικού τοιχώματος.
Πρόγνωση
Η πρόγνωση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το στάδιο κατά τη διάγνωση:
Σε πρώιμη εντόπιση (τοπικά ή στους κοντινούς λεμφαδένες), η πενταετής επιβίωση αγγίζει το 99%.
Σε μεταστατική νόσο, η πρόγνωση μειώνεται σημαντικά, με πενταετή επιβίωση γύρω στο 29%.
Πρόληψη
Η διατήρηση υγιούς βάρους, η συστηματική άσκηση, η ισορροπημένη διατροφή, ο περιορισμός του αλκοόλ και η αποφυγή καπνίσματος μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης. Σε άτομα υψηλού κινδύνου ενδέχεται να προταθούν πιο εντατικοί έλεγχοι ή ακόμα και προφυλακτικές χειρουργικές παρεμβάσεις.
zougla
