Του Aθ. Χ. Παπανδρόπουλου
Σε μεσοπρόθεσμη βάση, δηλαδή την προσεχή δεκαετία, η κόσμος μας δεν κινδυνεύει τόσο από την κλιματική αλλαγή, όσο από μια παγκόσμια πτώχευση, η οποία θα σηματοδοτήσει και το τέλος του άτυπου τρίτου παγκοσμίου πολέμου. Ένας πόλεμος ο οποίος ξεκίνησε ήπια πριν μια εικοσαετία και συνεχίζεται με μάλλον υψηλούς ρυθμούς σήμερα. Μέρος του πολέμου αυτού είναι και η αυξανόμενη παγκόσμια υπερχρέωση.
Και αυτή η τελευταία είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο, το οποίο δυστυχώς, λαϊκιστές ηγέτες αξιοποιούν με μοναδική ανευθυνότητα, τόσο στη Δύση όσο και στο χώρο των αντιπάλων της.
Κατ’ επανάληψη έχουμε επισημάνει από τις στήλες αυτές, ότι το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα από την αρχή της δεκαετίας του 1980 μπήκε σε μόνιμη φάση, που ήταν και είναι όλο και περισσότερο αυτή της εκπληκτικής ανόδου των κινήσεων των παγκόσμιων κεφαλαίων που αντιπροσωπεύουν πάνω από 900 δισ. Δολλαρίων την ημέρα ,με αιχμές ακόμα και 1,2 τρις πράσινο νόμισμα.
. Η εξέλιξη αυτή δημιούργησε σοβαρά κρατικά δημοσιονομικά προβλήματα κατά κύριο λόγο όμως τροφοδότησε την οικονομία της προσόδου ή για άλλους οικονομολόγους την αποκαλούμενη οικονομία καζίνο.Υπήρξαν περίοδοι όπου οι διεθνείς κεφαλαιακές ροές απέδιδαν μέχρι και 125 δις δολλάρια ημερησίως.
Έτσι, την περίοδο 1988-2008, υπήρξε μια τεράστια συσσώρευση χρεών, που αντιπροσώπευαν χρήμα το οποίο δεν υπήρχε. Την ίδια περίοδο η παραγωγικότητα στη Δύση έπεφτε, ενώ Κίνα και άλλες ασιατικές χώρες κέρδιζαν μερίδια παγκόσμιας αγοράς.
Ως γνωστόν, μετά την Μεγάλη Ύφεση του 2008 και την σχετικά πρόσφατη πανδημία, το χρέος έφτασε σε νέα ιστορικά υψηλά, τροφοδοτώντας την αύξηση των τιμών στις κινητές αξίες, π.χ. μετοχές, και στα ακίνητα. Όλο αυτό το χρέος έγινε χρηματοοικονομικά προϊόντα και αντικείμενο αγοραπωλησιών έγινε δηλαδή χρήμα από κοπανιστό αέρα..Καί την κατάσταση αυτή σήμερα ο πρόεδρος Τράμπ προσπαθεί να την αξιοποιήσει για να υποτιμήσει το δολλάριο.
Για τους επικριτές του παγκόσμιου νομισματικού συστήμστος, όλο αυτό μοιάζει με καζίνο όπου χρεοκοπημένοι παίκτες συνεχίζουν να ρίχνουν τα ζάρια. Το χρέος είναι το πραγματικό νόμισμα όπως υποστηρίζουν.
Στο τέλος του 2024, το παγκόσμιο χρέος ανερχόταν σε 250 τρισ. δολάρια ή 237% του παγκόσμιου ΑΕΠ σύμφωνα με το ΔΝΤ. Το παγκόσμιο ιδιωτικό χρέος ξεπερνούσε τα 150 τρισ. και το δημόσιο χρέος ήταν 98 τρισ. δολάρια περίπου.
Σύμφωνα με το IIF, το παγκόσμιο χρέος ήταν ακόμη μεγαλύτερο και ίσο με 315 τρισ. δολάρια. Με το παγκόσμιο ΑΕΠ στα 110 τρισ. δολάρια περίπου, το παγκόσμιο χρέος είναι κοντά στις τρεις φορές μεγαλύτερο.
Αν λάβουμε υπόψη ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός στη Γη ήταν κάπου 8,1 δισ. άτομα στο τέλος του 2024, τότε αναλογούν κάπου 40 χιλ. ευρώ σε χρέος στον καθένα μας.
Ως γνωστόν, νέο χρήμα δημιουργείται κάθε φορά που οι τράπεζες δίνουν ένα καινούργιο δάνειο. Το τελευταίο είναι χρέος. Επιπλέον, το παγκόσμιο νομισματικό σύστημα βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα κρατικά χρεόγραφα, που είναι μέρος του χρέους και αντικείμενο διαπραγμάτευσης στις αγορές, ενώ πολλές χώρες διακρατούν αμερικανικά, κυρίως, ομόλογα στα αποθεματικά τους.
Θεωρητικά, το νόμισμα είναι μέσο συναλλαγών. Όμως, οι εξελίξεις π.χ. τεχνολογικές και άλλες, έχουν καταστήσει ασαφή την διάκριση μεταξύ νομίσματος και χρέους στη σύγχρονη χρηματοοικονομική. Υπό αυτή την έννοια το χρέος ίσως είναι το αληθινό νόμισμα.Δεν αποκλείεται έτσι σε κάποια φάση οι συναλλαγές σε διεθνές επίπεδο να γίνονται με ανταλλαγές /διαγραφές χρεών και λοιπούς συμψηφισμούς.