Στην καρδιά της αρχαίας Καρίας, ανακαλύφθηκε ένα εύρημα μοναδικό τόσο για το σχέδιο όσο και για την ιστορία του. Οι αρχαιολόγοι που εργάζονται στη Στρατονίκεια, τη σπουδαία πόλη της αρχαιότητας, στην επαρχία των Μούγλων, έφεραν στο φως σημαντικά τμήματα μίας σπάνιας βιβλιοθήκης της Ρωμαϊκής εποχής, ρίχνοντας φως στο πνευματικό και αρχιτεκτονικό κλέος της περιόδου.
Γνωστή ως η Πόλη των Μονομάχων και μια από τις μεγαλύτερες πόλεις από μάρμαρο της αρχαιότητας, η Στρατονίκεια, από το 1977 βρίσκεται στο επίκεντρο αρχαιολογικών ανασκαφών. Σήμερα, οι αποστολές εργάζονται όλη τη χρονιά, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Δρ. Bilal Söğüt, επικεφαλής της ομάδας ανασκαφών για τη Στρατονίκεια και τα Λαγινά, από το πανεπιστήμιο του Παμούκαλε.
Η αρχαία Στρατονίκεια, πόλη της Καρίας στη Μικρά Ασία, στα νοτιοανατολικά της Μύλασας και στα νότια του ποταμού Μαρσύα, παραπόταμο του Μαιάνδρου, ιδρύθηκε κατά την ελληνιστική περίοδο από τους Σελευκίδες, και βρίσκεται στην επαρχία των Μούγλων.
Η Στρατονίκεια, βρίσκεται στον προσωρινό κατάλογο της UNESCO με τα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς και θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες πόλεις στον κόσμο που χρησιμοποιούσε ευρέως μάρμαρο για τις κατασκευές της.
Μία βιβλιοθήκη στο σταυροδρόμι αρχαίων πολιτισμών
Στη συμβολή τεσσάρων σημαντικών δρόμων του κέντρου της πόλης, η βιβλιοθήκη κατασκευάστηκε για πρώτη φορά στη διάρκεια της Ελληνιστικής περιόδου και, αργότερα, στη διάρκεια της Ρωμαϊκής εποχής, επανασχεδιάστηκε. Τον 4ο αιώνα μ.Χ., τα μωσαϊκά που προστέθηκαν μαρτυρούν την αδιάλειπτη σημασία του κτιρίου κατά τα τέλη της αρχαιότητας.
Σύμφωνα με επιγραφές που έχουν ανακαλυφθεί στην περιοχή, η βιβλιοθήκη χτίστηκε από έναν κορυφαίο τεχνίτη της Εφέσου, το πολιτιστικό κέντρο της Ιωνίας. “Τα τελευταία πέντε χρόνια, πραγματοποιούμε ανασκαφές στη συγκεκριμένη δομή”, εξήγησε ο καθηγητής Söğüt.
“Έχουμε ανακαλύψει κεντρικούς τομείς, οι οποίοι περιλαμβάνουν την κύρια είσοδο, τη νότια στοά και την κεντρική αυλή, το αναγνωστήριο και παρακείμενες αίθουσες. Τα ευρήματα αυτά, καταδεικνύουν μια βιβλιοθήκη σημαντικής έκτασης και σημασίας”.
Αντέχοντας τον σεισμό και στη φθορά του χρόνου
Στις αρχές του 7ου αιώνα, την περιοχή έπληξε ένας καταστροφικός σεισμός, προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές. Ενώ μεγάλο τμήμα της πόλης περιορίστηκε, τόσο σε έκταση όσο και λειτουργικότητα, τα ευρήματα της βιβλιοθήκης άντεξαν – σιωπηρός μάρτυρας των αιώνων της πολιτιστικής συνέχειας και των ακαδημαϊκών ενδιαφερόντων. Η ομάδα των ανασκαφών, εκτός από το ότι χαρτογράφησε ολόκληρο το διάγραμμα της βιβλιοθήκης, επιπλέον ταυτοποίησε την κατασκευαστική της εξέλιξη, στο πέρασμα του χρόνου.
“Πλέον, έχουμε καταλάβει πώς το κτίριο αυτό άλλαξε σε πολλές διαφορετικές περιοχές, πώς αποκαταστάθηκε μετά από καταστροφές και πώς συνεχίζει να εξυπηρετεί την κοινότητα”, εξήγησε ο καθηγητής Söğüt.
Το στοιχείο που κάνει συναρπαστική την ανακάλυψη, είναι το αρχιτεκτονικό της σχέδιο. Οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει πως, η διάταξη της βιβλιοθήκης της Στρατονίκειας, δεν μοιάζει με καμίας άλλης στην Ανατολία.
Για την ακρίβεια, φαίνεται πως αποτέλεσε το πρότυπο για μια βιβλιοθήκη που χτίστηκε μεταγενέστερα στη Βόρειο Αφρική, προσφέροντας ανεκτίμητα στοιχεία για τις πολιτιστικές ανταλλαγές σ’ ολόκληρη την Μεσόγειο.
“Σκοπός μας, είναι η ανασύνθεση τμήματος των κιόνων και δομικών στοιχείων της βιβλιοθήκης, ώστε να δώσουμε στους επισκέπτες τη δυνατότητα να βιώσουν το αυθεντικό της κλέος”, εξήγησε ο καθηγητής Söğüt. “Δεν είναι απλώς ένα κτίριο, αλλά η απόδειξη της διαχρονικής αξίας της γνώσης”.
Ένα πολιτιστικό ορόσημο για το μέλλον
Με κάθε στρώμα που έρχεται στην επιφάνεια, η Στρατονίκεια συνεχίζει να αποκαλύπτει τον περίπλοκο κοινωνικό, αρχιτεκτονικό και πνευματικό ιστό της αρχαίας Ανατολίας. Με την εξέλιξη των εργασιών αποκατάστασης και συντήρησης, η βιβλιοθήκη της πόλης που ήρθε πρόσφατα στο φως, αναμένεται να αναδειχθεί σε επίκεντρο, τόσο της ακαδημαϊκής μελέτης, όσο και του πολιτιστικού τουρισμού.
