Του Πέτρου Κόκκαλη
Αυτή η στρατηγική αναπαράγεται και στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει μετατραπεί σε ενεργό μέλος του αντιπράσινου μετώπου. Με πρόσχημα την αγροτική κρίση, εργαλειοποιεί τις ανησυχίες του πρωτογενούς τομέα για να διαλύσει τα όποια πράσινα εργαλεία είχαν απομείνει
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία βρίσκεται πλέον στο στόχαστρο ενός πολιτικού μετώπου που, παρότι δεν έχει επίσημο όνομα, έχει ξεκάθαρη ατζέντα: την επιστροφή στο χθες. Στις 20 Ιουνίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την απόσυρση της προτεινόμενης Οδηγίας για τις Πράσινες Δηλώσεις (Green Claims Directive), νομοθεσίας που στόχευε στην προστασία των καταναλωτών από το greenwashing και την ενίσχυση της διαφάνειας για τη βιωσιμότητα προϊόντων και υπηρεσιών. Η απόφαση αυτή, σε συνδυασμό με τις απειλές ακύρωσης ή υπονόμευσης βασικών μέτρων της Πράσινης Συμφωνίας, αποτυπώνει μια βαθιά πολιτική μετατόπιση στην καρδιά της Ε.Ε.
Η γέννηση αυτής της μαύρης συμμαχίας έγινε νωρίτερα μέσα στη χρονιά, όταν κατά την τελική ψήφιση του Κανονισμού για την Αποκατάσταση της Φύσης, η Ευρωπαϊκή Λαϊκή Δεξιά (ΕΛΚ) αποφάσισε για πρώτη φορά να συμμαχήσει ανοιχτά με ακροδεξιές και ευρωσκεπτικιστικές ομάδες, εργαλειοποιώντας ψευδή επιχειρήματα περί «οικολογικού φανατισμού», «αγροτικού αφανισμού» και «πράσινης τυραννίας». Η πολιτική αυτή στροφή, που έμοιαζε με προεκλογική τακτική, μετατρέπεται σήμερα σε στρατηγική θεσμικής αναδίπλωσης, οδηγώντας την Ε.Ε. σε τροχιά απορρύθμισης και περιβαλλοντικού αναλφαβητισμού.
Η απόσυρση του Green Claims Directive δεν είναι τεχνικό ζήτημα. Είναι πολιτική δήλωση. Δήλωση υποταγής στα λόμπι των ρυπαντών, στη βιομηχανία των παραπλανητικών claims, στη λογική της «αυτορρύθμισης» που δοκιμάστηκε και απέτυχε. Είναι επίσης ήττα για τη δημοκρατία: γιατί στερεί από τους πολίτες το δικαίωμα στην πληροφόρηση, την προστασία από την παραπλάνηση και τη δυνατότητα να κάνουν συνειδητές επιλογές για το περιβάλλον.
Αυτή η αντεπίθεση, που κάποιοι αποκαλούν greenlash, δεν είναι αυθόρμητη κοινωνική έκφραση. Είναι αποτέλεσμα στοχευμένης στρατηγικής των ελίτ του παλαιού καθεστώτος –πολιτικών, επιχειρηματικών, μιντιακών– που αντιλαμβάνονται την Πράσινη Συμφωνία ως απειλή για τα συμφέροντά τους. Που φοβούνται τη δημοκρατική ενδυνάμωση των πολιτών, την αναδιανομή εξουσίας και πόρων, τον περιορισμό του εταιρικού αποτυπώματος στην κοινωνία και το περιβάλλον.
Αυτή η στρατηγική αναπαράγεται και στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει μετατραπεί σε ενεργό μέλος του αντιπράσινου μετώπου. Με πρόσχημα την αγροτική κρίση, εργαλειοποιεί τις ανησυχίες του πρωτογενούς τομέα για να διαλύσει τα όποια πράσινα εργαλεία είχαν απομείνει: υπονομεύει τη δασική προστασία, παραχωρεί Natura περιοχές για εξορύξεις, περιορίζει τις ενισχύσεις για μικρούς παραγωγούς και περιβαλλοντικές υπηρεσίες. Ταυτόχρονα, στο όνομα της «απλοποίησης», προωθεί fast-track διαδικασίες για έργα μεγάλων συμφερόντων, εκτός ελέγχου, εκτός λογοδοσίας, εκτός κοινωνικής συμμετοχής.
Ο ΚΟΣΜΟΣ έχει επανειλημμένα επισημάνει πως η πράσινη μετάβαση δεν είναι απλώς κλιματική ή τεχνολογική υπόθεση. Είναι ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης, θεσμικής επανίδρυσης και δημοκρατικής μεταρρύθμισης. Η Πράσινη Συμφωνία πρέπει να είναι ο μοχλός για μια νέα συμφωνία ανάμεσα στο κράτος, την κοινωνία και το περιβάλλον. Όχι με όρους αγοράς και ανταγωνιστικότητας, αλλά με όρους φροντίδας, επάρκειας, εγγυήσεων για όλους.
Απέναντι στη δεξιά–ακροδεξιά συμμαχία της καταστροφής, οφείλουμε να απαντήσουμε με ένα νέο κοινωνικό και πολιτικό μπλοκ. Με συμμαχίες που υπερβαίνουν τα στενά όρια των πολιτικών οικογενειών και οικοδομούν κοινό έδαφος στους αγώνες για τη ζωή, τη δημοκρατία, τη συλλογική ασφάλεια. Χρειάζεται μια νέα Πράσινη Συμφωνία από τα κάτω. Που θα εγγυηθεί εισόδημα και πρόσβαση στην τροφή, στο νερό, στην ενέργεια και στην κατοικία. Που θα προστατεύσει τη φύση ως κοινό αγαθό και θα ενδυναμώσει τις τοπικές κοινωνίες. Που θα επενδύσει στην εκπαίδευση, τη δημόσια υγεία, την πολιτική ισότητα και την ειρήνη.
Σήμερα, η μάχη για την Πράσινη Συμφωνία δεν είναι απλώς μάχη για τον πλανήτη. Είναι μάχη για την καρδιά της Ευρώπης. Αν αφήσουμε το πολιτικό πλαίσιο να καθορίζεται από τα σκοτεινότερα ένστικτα του εθνικισμού, της απληστίας και της αδράνειας, τότε θα έχουμε απεμπολήσει κάθε ελπίδα για ένα βιώσιμο και δημοκρατικό μέλλον. Ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος. Αλλά είναι ακόμα ανοιχτός για εκείνους που δεν παραιτούνται.
Ο ΚΟΣΜΟΣ επιμένει: Η Πράσινη Συμφωνία χρειάζεται επανεκκίνηση από την κοινωνία. Όχι λιγότερη φιλοδοξία. Περισσότερη δικαιοσύνη.
(Ο Πέτρος Κόκκαλης είναι γραμματέας του «Κόσμου», πρώην ευρωβουλευτής)
