Ποιο είναι το μυστικό όσων γερνούν καλά; Αν σας απασχολεί αυτό το ερώτημα, τότε ίσως βρίσκεστε ήδη στο σωστό δρόμο. Μια διεθνής ομάδα ψυχολόγων -συμπεριλαμβανομένων ερευνητών από το UCLA- κατέληξε σε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον συμπέρασμα: Η περιέργεια -ειδικά όταν διατηρείται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής- θα μπορούσε να βοηθήσει τον εγκέφαλο να διατηρηθεί σε εγρήγορση, προφυλάσσοντας ακόμη κι από τη νόσο Αλτσχάιμερ. Η σχετική μελέτη δημοσιεύεται στο PLOS One.
Προηγούμενες έρευνες υποστήριξαν ότι η περιέργεια τείνει να μειώνεται με το πέρασμα του χρόνου. Τα νέα ευρήματα, ωστόσο, αμφισβητούν αυτή την υπόθεση, αποκαλύπτοντας μάλιστα ότι ορισμένες μορφές περιέργειας όχι μόνο επιμένουν, αλλά μπορούν στην πραγματικότητα να ενισχυθούν καθώς ο χρόνος περνά, προσφέροντας μάλιστα ισχυρά γνωστικά οφέλη.
«Τα ευρήματα που υποστήριζαν ότι η περιέργεια μειώνεται με το πέρασμα του χρόνου έρχονταν σε αντίθεση με αυτό που παρατηρήσαμε στους ηλικιωμένους συμμετέχοντες, οι οποίοι έδειχναν πολύ αφοσιωμένοι και με μεγάλο ενδιαφέρον για μάθηση ποικίλης φύσεως», εξήγησε ο Δρ. Alan Castel, κύριος συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής ψυχολογίας στο UCLA.
Ο ίδιος, μαζί με τη Mary Whatley, επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Western Carolina και συνεργάτες από το Πανεπιστήμιο Tübingen και το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Kochi, θέλησαν να διερευνήσουν αν ένα συγκεκριμένο είδος περιέργειας μπορεί να σχετίζεται περισσότερο με τη γήρανση: Η ειδική περιέργεια.
Σε αντίθεση με την γενικευμένη περιέργεια (πόσο περίεργος είναι κάποιος σε όλους τους τομείς), η οποία αποτελεί σταθερό γνώρισμα της προσωπικότητας, η ειδική περιέργεια για συγκεκριμένα πράγματα είναι ένα φευγαλέο ενδιαφέρον, που πυροδοτείται από συγκεκριμένα θέματα ή ερωτήσεις. Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να μην είναι γενικά περίεργο για τα πάντα, αλλά να έχει πάθος για τη γνώση συγκεκριμένων πραγμάτων.
Για να διερευνήσουν τις διαφορές, οι ερευνητές επιστράτευσαν πάνω από 1.000 συμμετέχοντες ηλικίας 20-84 ετών. Αξιολόγησαν την περιέργεια ως χαρακτηριστικό γνώρισμα μέσω ερωτηματολογίων και, στη συνέχεια, μέτρησαν την περιέργεια ως κατάσταση, ζητώντας από τους συμμετέχοντες να μαντέψουν τις απαντήσεις σε διάφορες ερωτήσεις. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι δύο τύποι περιέργειας συνδέθηκαν: Οι άνθρωποι που ήταν πιο περίεργοι γενικά έτειναν να δείχνουν μεγαλύτερη περιέργεια για συγκεκριμένα θέματα. Είναι ενδιαφέρον, όμως, ότι, ενώ η γενική περιέργεια μειωνόταν σταθερά με το πέρασμα του χρόνου, η ειδική περιέργεια ακολουθούσε μια διαφορετική πορεία: Μειωνόταν στην πρώιμη ενήλικη ζωή, αυξανόταν σημαντικά μετά τη μέση ηλικία και συνέχιζε να ενισχύεται μέχρι τα βαθιά γεράματα.
Ο δρ. Castel εκτιμά ότι το φαινόμενο αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι στην πρώιμη και μέση ενήλικη ζωή, οι άνθρωποι συχνά συνδυάζουν καριέρα, οικονομικές και οικογενειακές υποχρεώσεις, γεγονός που απαιτεί υψηλά επίπεδα γενικής περιέργειας, αλλά μπορεί επίσης να προκαλέσει άγχος και εστίαση σε συγκεκριμένα πράγματα. Καθώς μεγαλώνουν, οι ευθύνες μειώνονται, επιτρέποντας μεγαλύτερη ελευθερία στους ανθρώπους να ακολουθήσουν συγκεκριμένα ενδιαφέροντα, γι’ αυτό και η ειδική περιέργεια ευδοκιμεί.
«Τα ευρήματά μας ταιριάζουν, εν μέρει, με τη θεωρία της επιλεκτικότητας», δήλωσε ο δρ. Castel. «Καθώς μεγαλώνουμε, δεν θέλουμε να σταματήσουμε να μαθαίνουμε – απλώς είμαστε πιο επιλεκτικοί ως προς το τι θέλουμε να μάθουμε. Το βλέπετε στη δια βίου μάθηση: Οι ηλικιωμένοι παρακολουθούν μαθήματα και ασχολούνται με χόμπι. Η διατήρηση αυτού του επιπέδου περιέργειας μπορεί πραγματικά να μας κρατήσει σε εγρήγορση καθώς μεγαλώνουμε».
Προηγούμενες έρευνες του δρ. Castel έχουν, επίσης, δείξει ότι οι άνθρωποι ξεχνούν γρήγορα πληροφορίες που δεν κεντρίζουν την περιέργειά τους – υπογραμμίζοντας τη σημασία της επιδίωξης γνώσεων που έχουν προσωπικό νόημα. «Καθώς μεγαλώνουμε, θέλουμε να επικεντρωνόμαστε στα πράγματα που είναι σημαντικά και να ξεχνάμε τα υπόλοιπα. Αυτό ευθυγραμμίζεται με την έρευνα που δείχνει ότι, στα πρώτα στάδια της άνοιας, οι άνθρωποι συχνά χάνουν το ενδιαφέρον τους για δραστηριότητες που κάποτε τους άρεσαν», υπογραμμίζει ο δρ. Castel.
Το συμπέρασμα; Η καλλιέργεια της περιέργειας – ειδικά για τα πράγματα που πραγματικά σας γοητεύουν – δεν είναι απλώς ένας τρόπος να εμπλουτίσετε τη ζωή σας. Μπορεί, επίσης, να είναι ένα σημείο – κλειδί για να διατηρήσετε το μυαλό σας υγιές και ανθεκτικό καθώς μεγαλώνετε.
ygeiamou.gr
