Του Θέμη Μπάκα*
Σε μια χώρα που βαδίζει στα τυφλά, χωρίς πυξίδα, η λέξη που λείπει περισσότερο από το λεξιλόγιο της καθημερινότητας δεν είναι η λέξη «ανάπτυξη» ούτε η λέξη «επένδυση». Είναι η λέξη «ελπίδα».
Η ελπίδα για κάτι καλύτερο, για ένα αύριο με αξιοπρέπεια, για μια ζωή που να μην χρειάζεται να μετριέται σε επιδόματα – κουπόνια, χρέη και ευκαιριακές «λύσεις ανάγκης».
Την ίδια ώρα, οι νέοι δεν ονειρεύονται πια στην πατρίδα
τους. Η Ελλάδα βιώνει μια νέα έξοδο. Όχι πια μόνο οικονομικών μεταναστών, όπως τις δεκαετίες του περασμένου αιώνα, αλλά μορφωμένων, καταρτισμένων, νέων ανθρώπων που φεύγουν από τη χώρα γιατί δεν βλέπουν να υπάρχει καμία προοπτική.
Το 2023, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, πάνω από 500.000 νέοι ηλικίας 25-39 ετών είχαν, ήδη, από το 2010, μεταναστεύσει. Έτσι το λεγόμενο brain drain συνεχίζεται αμείωτο, ενώ οι κυβερνητικές εξαγγελίες περί «επαναπατρισμού» μένουν χωρίς αντίκρισμα.
Κι αυτό διότι οι νέες και οι νέοι στην Ελλάδα αντιμετωπίζουν επισφαλείς δουλειές, χαμηλούς μισθούς, ακριβή στέγη και έλλειψη αξιοκρατίας. Η κοινωνική κινητικότητα μοιάζει παγωμένη. Ως εκ τούτου, δεν πρόκειται για μια απλή φυγή. Πρόκειται για μια ουσιαστική παραίτηση από τη χώρα.
Αλλά και οι μεγαλύτερες ηλικίες, εκείνες κι εκείνοι που έζησαν το ελπιδοφόρο πνεύμα της Μεταπολίτευσης, τη σταθεροποίηση της ευρωπαϊκής πορείας και τις υποσχέσεις για ένα κοινωνικό κράτος, βιώνουν πλέον ένα αίσθημα
συρρίκνωσης των οριζόντων τους. Ζουν με συντάξεις που δεν επαρκούν, χωρίς ουσιαστική κοινωνική μέριμνα, βλέποντας τα παιδιά τους να ξενιτεύονται και τα χωριά τους να ερημώνουν.
Η περιφέρεια ερημώνει
Η Ελλάδα δεν γερνά μόνο πληθυσμιακά. Το ακόμη χειρότερο είναι ότι γερνά υπαρξιακά.
Η περιφέρεια εγκαταλείπεται, ερημώνει, καθώς κανένα εθνικό στρατηγικό σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης δε τέθηκε ποτέ με σοβαρότητα στο τραπέζι. Και στην περιφέρεια, η κρίση είναι υπαρξιακή. Η εγκατάλειψη είναι οργανωμένη, βαθιά πολιτική και χρονίζουσα.
Η περιφέρεια παραμένει σε πολλές περιπτώσεις αποκλεισμένη από τη δημόσια επένδυση, την τεχνογνωσία, την καινοτομία. Επιπλέον:
*Η πρωτογενής παραγωγή φθίνει, οι μικρές επιχειρήσεις μαραζώνουν.
* Η πρόσβαση σε υποδομές, υπηρεσίες Υγείας και Παιδείας είναι ανεπαρκής ή ανύπαρκτη.
*Αντί για ένα αναπτυξιακό μοντέλο αποκέντρωσης και βιωσιμότητας, ακολουθείται μια μονόπλευρη στρατηγική τουρισμού, real estate και υπερσυγκέντρωσης στο λεκανοπέδιο της Αττικής, ενώ, σε πολλές περιπτώσεις η περιφέρεια λειτουργεί σαν μια αποθήκη γήρατος και φθηνής γης.
*Δεν υπήρξε ποτέ σοβαρή εθνική στρατηγική για το πώς θα ζήσει, θα εργαστεί και θα δημιουργήσει κάποιος/α στην περιφέρεια.
Η Ελλάδα φτωχαίνει σε όραμα
Τούτων δοθέντων, η τρέχουσα πολιτική σκηνή μοιάζει περισσότερο να διαχειρίζεται την παραίτηση του κόσμου, παρά να εμπνέει για την ανατροπή της. Αντί για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, που θα ενώνει γενιές και περιοχές, παρακολουθούμε μια κούρσα δημοσίων σχέσεων, με επιδόματα, επικοινωνιακά τεχνάσματα και ευκαιριακές εξαγγελίες.
Η Ελλάδα δεν φτωχαίνει μόνο οικονομικά. Φτωχαίνει σε όραμα, σε συνοχή, σε προοπτική. Λείπει το νόημα της συλλογικότητας, της κοινής προσπάθειας, της πίστης ότι «αν προσπαθήσουμε, θα αλλάξουμε κάτι».
Εν κατακλείδι, από την Ελλάδα του 2025 δεν λείπει για την πλειονότητα της κοινωνίας μόνο το χρήμα. Λείπουν, επίσης, η εμπιστοσύνη, η πίστη, η συμμετοχή. Κι εν τέλει, η ελπίδα αυτή καθαυτή.
*Ο Θέμης Μπάκας είναι πολιτευτής Αχαΐας.
