Η Ινδία και το Πακιστάν φαίνεται να έχουν απομακρυνθεί και πάλι από το χείλος του γκρεμού. Ωστόσο όλα όσα έγιναν τις τελευταίες ημέρες υποδηλώνουν ότι η εκεχειρία δεν αντιπροσωπεύει οποιαδήποτε επιστροφή σε παλιά πρότυπα αυτοσυγκράτησης.
Μια νέα γενιά στρατιωτικής τεχνολογίας τροφοδότησε μια ιλιγγιώδη κλιμάκωση. Κύματα αεροπορικών επιδρομών και αντιαεροπορικών βολών με σύγχρονα όπλα έστησαν αρχικά το σκηνικό. Σύντομα προστέθηκαν μαζικά οπλισμένα μη επανδρωμένα αεροσκάφη ανιχνεύοντας τις άμυνες κάθε έθνους.
Στη συνέχεια, οι πύραυλοι και τα drones πέρασαν τις συνοριακές περιοχές και εισήλθαν βαθιά στα εδάφη της Ινδίας και του Πακιστάν, πλήττοντας απευθείας αεροπορικές και αμυντικές βάσεις, προκαλώντας τρομερές απειλές και το υψηλότερο επίπεδο στρατιωτικού συναγερμού.
Μόνο τότε η διεθνής διπλωματία – ένας κρίσιμος παράγοντας σε προηγούμενες αναδιπλώσεις μεταξύ της Ινδίας και του Πακιστάν – φάνηκε να εμπλέκεται σοβαρά, σε μια στιγμή που έμοιαζε με την τελευταία (στιγμή) πριν από την καταστροφή.
Σε ένα νέο παγκόσμιο κεφάλαιο που ορίζεται από επικίνδυνες συγκρούσεις, αφηρημένους ηγέτες και μια υποχωρούσα αίσθηση της διεθνούς ευθύνης για τη διατήρηση της ειρήνης, το δίχτυ ασφαλείας δεν φαινόταν ποτέ πιο λεπτό, επισημαίνουν σε ανάλυσή τους οι New York Times.
Οι συγκρούσεις Ινδίας – Πακιστάν στο παρελθόν
«Αν ανατρέξουμε ιστορικά, πολλές από τις συγκρούσεις μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν σταμάτησαν λόγω εξωτερικής παρέμβασης», δήλωσε ο Srinath Raghavan, στρατιωτικός ιστορικός και στρατηγικός αναλυτής.
Ο κ. Raghavan παρατήρησε ότι καμία από τις δύο χώρες δεν διαθέτει σημαντική στρατιωτική βιομηχανική βάση και η ανάγκη να βασίζεται σε πωλήσεις όπλων από το εξωτερικό σημαίνει ότι η εξωτερική πίεση μπορεί να έχει αποτέλεσμα. Όμως οι θέσεις και των δύο πλευρών φάνηκαν πιο ακραίες αυτή τη φορά, και η Ινδία ειδικότερα φάνηκε να θέλει να δει αν θα μπορούσε να επιτύχει ένα αποτέλεσμα διαφορετικό από ό,τι σε προηγούμενες συγκρούσεις.
Ο κόσμος πανηγυρίζει μετά την ανακοίνωση της κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν
«Νομίζω ότι υπάρχει μεγαλύτερη αποφασιστικότητα, όπως φαίνεται, από την πλευρά της ινδικής κυβέρνησης να διασφαλίσει ότι οι Πακιστανοί δεν θα αισθάνονται ότι μπορούν να ξεφύγουν ή να πατσίσουν», είπε. «Το οποίο είναι σίγουρα μέρος της κλιμάκωσης. Και οι δύο πλευρές φαίνεται να αισθάνονται ότι δεν μπορούν να αφήσουν αυτό να τελειώσει με την άλλη πλευρά να αισθάνεται ότι έχει με κάποιο τρόπο το πάνω χέρι».
Γιατί θα μπορούσε να ξεφύγει ξανά η κατάσταση
Οι πολιτικές πραγματικότητες στην Ινδία και το Πακιστάν – που η καθεμιά τους διακατέχεται από έναν παγιωμένο θρησκευτικό εθνικισμό – παραμένουν αμετάβλητες μετά τις μάχες. Και αυτό δημιουργεί ίσως την πιο ισχυρή ώθηση προς το είδος της αντιπαράθεσης που θα μπορούσε να ξεφύγει και πάλι από τον έλεγχο.
Το Πακιστάν κυριαρχείται από ένα στρατιωτικό κατεστημένο που έχει καταπνίξει τους πολιτικούς θεσμούς και διοικείται από έναν σκληροπυρηνικό στρατηγό που είναι προϊόν δεκαετιών προσπαθειών εξισλαμισμού των ενόπλων δυνάμεων. Και ο θριαμβευτισμός του ινδουιστικού εθνικισμού, ο οποίος αναδιαμορφώνει την κοσμική δημοκρατία της Ινδίας σε ένα φανερά ινδουιστικό κράτος, έχει οδηγήσει σε μια ασυμβίβαστη προσέγγιση στο Πακιστάν.
Μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι λέξεις, δεν υπήρχαν ακόμη ενδείξεις ότι το Πακιστάν και η Ινδία θα μπορούσαν να αποκαταστήσουν τις διπλωματικές τους σχέσεις. Και η Ινδία δεν φαινόταν να υποχωρεί από τη δήλωσή της ότι δεν θα συμμορφωνόταν πλέον με μια συνθήκη για τον ποταμό μεταξύ των δύο χωρών – ένας κρίσιμος παράγοντας για το Πακιστάν, το οποίο δήλωσε ότι οποιαδήποτε προσπάθεια να εμποδίσει τις ροές νερού θα θεωρηθεί ως πράξη πολέμου.
Η σπίθα για τις τελευταίες συγκρούσεις ήταν μια τρομοκρατική επίθεση στην ινδική πλευρά του Κασμίρ, από την οποία σκοτώθηκαν 26 άμαχοι στις 22 Απριλίου. Η Ινδία κατηγόρησε το Πακιστάν ότι υποστήριζε τους δράστες. Το Πακιστάν αρνήθηκε οποιονδήποτε ρόλο.
Η κρίση έβαλε τέλος σε μια εξαετή ανάπαυλα κατά την οποία η ινδική κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μόντι είχε ακολουθήσει μια διττή προσέγγιση έναντι του Πακιστάν: προσπαθούσε να απομονώσει τον γείτονά της με την ελάχιστη δυνατή επαφή και να ενισχύσει την ασφάλεια στο εσωτερικό της χώρας, ιδίως μέσω της έντονης στρατιωτικοποίησης της ινδικής πλευράς του Κασμίρ.
Ο στόχος της Ινδίας
Καθιερώνοντας ένα μοτίβο κλιμακούμενης στρατιωτικής δράσης ως απάντηση σε τρομοκρατικές επιθέσεις το 2016 και το 2019, η Ινδία είχε περιέλθει σε θέση μέγιστης αντίδρασης. Μετά την επίθεση του περασμένου μήνα, η πολιτική πίεση για μια ισχυρή στρατιωτική απάντηση ήταν άμεση.
Αλλά οι επιλογές για τον στρατό της Ινδίας δεν ήταν εύκολες. Έκανε δημοσίως λάθος στην τελευταία άμεση σύγκρουση με το Πακιστάν, το 2019, όταν ένα μεταφορικό ελικόπτερο κατέπεσε και όταν οι πακιστανικές δυνάμεις κατέρριψαν ένα ινδικό μαχητικό αεροπλάνο σοβιετικής εποχής και αιχμαλώτισαν τον πιλότο του.
Κατοικία που υπέστη ζημιές από διασυνοριακό βομβαρδισμό στο χωριό Γκινγκάλ στα σύνορα Ινδίας – Πακιστάν
Η προσπάθεια του Μόντι να εκσυγχρονίσει τον στρατό του από τότε, ρίχνοντας δισεκατομμύρια δολάρια, παρεμποδίστηκε από τους περιορισμούς στον εφοδιασμό που προκάλεσε ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η Ινδία ήταν επίσης πιεσμένη από μια τετραετή αψιμαχία στα σύνορά της στα Ιμαλάια με την Κίνα, όπου δεκάδες χιλιάδες στρατιώτες παρέμεναν σε εμπόλεμη κατάσταση μέχρι πριν από λίγους μήνες.
Όταν ήρθε η ώρα να χρησιμοποιήσει βία εναντίον του Πακιστάν την περασμένη εβδομάδα, η Ινδία ήθελε να αφήσει πίσω της αυτό το χαμένο κύρος και αυτές τις δυσκολίες του παρελθόντος.
Η Ινδία επιδίωξε επίσης να δείξει μια νέα, πιο μυώδη προσέγγιση στην παγκόσμια σκηνή, ικανή να ασκήσει όχι μόνο την αυξανόμενη οικονομική και διπλωματική της δύναμη, αλλά και τη στρατιωτική της ισχύ
Δυτικοί διπλωμάτες, πρώην αξιωματούχοι και αναλυτές που έχουν μελετήσει τη δυναμική μεταξύ της Ινδίας και του Πακιστάν δήλωσαν ότι η Ινδία βγήκε από αυτή την τελευταία σύγκρουση με αυτοπεποίθηση και επιθετικότητα και ίσως έχει δημιουργήσει κάποιο νέο επίπεδο αποτροπής με το Πακιστάν.
Τι φοβήθηκαν οι ΗΠΑ και όχι μόνο
Αυτό που τελικά φάνηκε να πυροδοτεί την έντονη διπλωματική πίεση από τις Ηνωμένες Πολιτείες, με σαφή βοήθεια επί του εδάφους από τους Σαουδάραβες και άλλα κράτη του Κόλπου, δεν ήταν μόνο ότι οι στόχοι πλησίαζαν όλο και περισσότερο σε ευαίσθητες τοποθεσίες – αλλά και τι ακριβώς θα μπορούσε να σημαίνει το επόμενο βήμα σε μια ταχεία κλίμακα κλιμάκωσης για δύο θορυβημένες πυρηνικές δυνάμεις.
Λίγο πριν ανακοινωθεί η κατάπαυση του πυρός αργά το Σάββατο, οι Ινδοί αξιωματούχοι είχαν ήδη σηματοδοτήσει ότι οποιαδήποτε νέα τρομοκρατική επίθεση κατά των συμφερόντων της Ινδίας θα αντιμετωπιζόταν με παρόμοια επίπεδα ισχύος.
«Αφήσαμε τη μελλοντική ιστορία της Ινδίας να αναρωτηθεί ποια πολιτικοστρατηγικά πλεονεκτήματα, αν υπάρχουν, αποκτήθηκαν», δήλωσε ο στρατηγός Ved Prakash Malik, πρώην αρχηγός του ινδικού στρατού.
