Περιπτώσεις εκδικητικής πορνογραφίας (revenge porn) έρχονται ολοένα και περισσότερο στο φως της δημοσιότητας στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως καθώς όπως αναφέρουν δημοσιεύματα διεθνών μέσων, καταγράφεται αυξητική τάση κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων, η εκδικητική πορνογραφία είναι είδος μη συναινετικής πορνογραφίας που περιλαμβάνει τη διαδικτυακή προβολή σεξουαλικών φωτογραφιών με γραφικά ή βίντεο χωρίς τη συγκατάθεση του ατόμου που εμφανίζεται στις εικόνες.
Όπως δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η υπεύθυνη της Ανοιχτής Γραμμής για το παράνομο περιεχόμενο στο διαδίκτυο SafeLine.gr Μελτίνη Χριστοδουλάκη, φαίνεται να αφορά κυρίως γυναίκες, ανεξαρτήτως ηλικίας. Είναι δηλαδή ένα φαινόμενο το οποίο μπορεί να αφορά κυρίως έφηβες κοπέλες, αλλά αυτό δεν αποκλείει το θύμα να είναι και ενήλικας.
«Μέχρι στιγμής η Γραμμή μας δεν έχει δεχτεί μεγάλο αριθμό καταγγελιών που να αφορά σε εκδικητική πορνογραφία. Ωστόσο, είναι ένα πολύ σοβαρό ζήτημα, που δυστυχώς φαίνεται να συμβαίνει και στην Ελλάδα και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί έστω και αν πρόκειται για λίγες περιπτώσεις. Βέβαια εκτιμούμε ότι υπάρχουν πολύ περισσότερα περιστατικά από αυτά που πραγματικά καταγγέλλονται, οπότε και είναι αναγκαίο να βρεθούν τρόποι αντιμετώπισης του φαινομένου», τονίζει η κ. Χριστοδουλάκη μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ και προσθέτει: «Αυτό είναι ένα ζήτημα λεπτό που όσο περνάει ο καιρός φαίνεται όλο και περισσότερα άτομα να λαμβάνουν το θάρρος και να καταγγέλλουν το περιστατικό που τους συνέβη».
Η ψυχολογική κατάσταση των θυμάτων που βρίσκουν το θάρρος να καταγγείλουν αυτό που τους συνέβη, είναι εύθραυστη και χρήζει ειδικού χειρισμού.
«Μέχρι σήμερα έχω γυναίκες που έρχονται κοιτώντας στο πάτωμα και διστάζουν να με αντικρίσουν επειδή ντρέπονται τόσο για τον ίδιο τους τον εαυτό, νιώθουν εξαπατημένες , προδομένες και βαθιά πληγωμένες όσο και για την επιλογή του συντρόφου που τελικά αποδείχθηκε κάτι τέτοιο. Η πρώτη σκέψη συνήθως είναι ποια θα είναι η αντίδραση των δικών τους ανθρώπων, της οικογένειας και κυρίως του πατέρα καθώς έχει ταυτιστεί στην ελληνική οικογένεια η σεξουαλική πράξη στη γυναίκα σαν κάτι «βρώμικο», μεμπτό και ανήθικο. Εν αντιθέσει με τον άνδρα που θεωρείται κατόρθωμα και επίτευγμα. Αυτά τα έμφυλα στερεότυπα είναι πολύ βαθιά ριζωμένα και καλλιεργούνται από την κούνια, όταν καμαρώνουμε το ανδρικό βρεφικό μόριο, κουκουλώνουμε τα κορίτσια να μην δείχνουν το σώμα τους, υποτιμάμε την σεξουαλική ικανοποίηση της γυναίκας μέσα στο γάμο και τη σχέση ονοματίζοντας την επαφή ως συζυγικό καθήκον που κάθε γυναίκα οφείλει να εκτελεί σωστά και υπάκουα», τονίζει μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κλινική ψυχολόγος- ψυχοθεραπεύτρια, Άννα Κανδαράκη.
Διάθεση για εξευτελισμό, εκδίκηση – Γιατί υπάρχει το revenge porn
Όπως προκύπτει από τα τηλεφωνήματα στην SafeLine.gr, «συνήθεις λόγοι που συμβαίνει αυτό είναι κυρίως η εκδίκηση από τη μεριά ενός συντρόφου προς τον άλλο σύντροφο μετά τη λήξη της σχέσης τους. Η διάθεση για εξευτελισμό, ο χλευασμός και η ντροπή που θέλουν να προκαλέσουν στο θύμα είναι οι κυριότεροι λόγοι», τονίζει η υπεύθυνη της Ανοικτής Γραμμής, κ. Χριστοδουλάκη.
Απέναντι στο φαινόμενο έρχεται και στην Ελλάδα μια νέα δωρεάν καινοτόμος τεχνολογία μέσω της Ανοιχτής Γραμμής καταγγελιών για το παράνομο περιεχόμενο στο διαδίκτυο, SafeLine.gr του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας η οποία υποστηρίζει τα θύματα μη συναινετικού διαμοιρασμού εικόνας ή βίντεο στον κυβερνοχώρο.
Το εργαλείο με το οποίο επεμβαίνεις στο revenge porn
Το νέο αυτό εργαλείο (StopNCII.org) προσφέρει στους χρήστες τη δυνατότητα να επέμβουν σε περίπτωση που υποψιάζονται ότι κάποια πολύ προσωπική φωτογραφία τους ή βίντεο έχει ανεβεί στο Facebook ή στο Instagram. Η καινοτομία έγκειται στο γεγονός ότι ο χρήστης δε χρειάζεται να στείλει τις φωτογραφίες ή link από τις φωτογραφίες στον οποιονδήποτε προκειμένου να αφαιρεθούν από τον κυβερνοχώρο. Μπορεί να δημιουργήσει τη δική του «υπόθεση» (Case) και μέσω της τεχνολογίας hashing που χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο εργαλείο να αποτρέψει την ανάρτηση συγκεκριμένων προσωπικών εικόνων/βίντεο.
Πώς λειτουργεί
To hashing μιας εικόνας ή βίντεο, είναι η διαδικασία όπου με την χρήση ενός αλγορίθμου δημιουργείται ένας μοναδικός κωδικός (το hash) για κάθε εικόνα και βίντεο. Ο κωδικός αυτός ουσιαστικά αποτελεί το «ψηφιακό δακτυλικό αποτύπωμα» της εικόνας ή του βίντεο. Στη συνέχεια, το StopNCII.org μοιράζεται το hash αυτό – και όχι τις ίδιες τις εικόνες – με τις συμμετέχουσες εταιρείες (Facebook και Instagram), ώστε να εντοπίσουν και να καταργήσουν από τα συστήματά τους το προσωπικό υλικό.
«Εμείς δίνουμε συμβουλές στα άτομα αυτά προκειμένου να μπορέσουν τα ίδια με τη χρήση του εργαλείου, να ζητήσουν τη διαγραφή του παράνομου βίντεο/εικόνας από το διαδίκτυο. Επίσης, έχουμε τη δυνατότητα ως μεσολαβητές πια, να ζητήσουμε, όπου αυτό είναι εφικτό, να κατέβει το περιεχόμενο για λογαριασμό του θύματος. Η Γραμμή μας επίσης έχει άμεση συνεργασία με τη Μονάδα Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος προκειμένου να προωθεί καταγγελίες σε αυτούς όποτε κρίνεται απαραίτητο. Συνεχώς προσπαθούμε να δίνουμε λύσεις στα προβλήματα που ανακύπτουν για τους χρήστες μας. Ήδη η δημιουργία αυτού του νέου εργαλείου είναι μια καλή αρχή προκειμένου να σταματήσει και ουσιαστικά να μπλοκάρεται η παράνομη ανάρτηση μη συναινετικών βίντεο/εικόνων που αφορούν σε εκδικητική πορνογραφία», σημειώνει η κ. Χριστοδουλάκη.
Το StopNCII.org χρησιμοποιείται για την ώρα σε Facebook και Instagram αλλά υπάρχει η προσδοκία άμεσα να είναι αξιοποιήσιμο και από άλλες ιστοσελίδες.
Πώς να χρησιμοποιήσετε το νέο εργαλείο
Η διαδικασία είναι απλή και το εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από οποιονδήποτε χωρίς να χρειάζεται να διαθέτει ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις.
- Βήμα 1: Ο χρήστης επιλέγει οποιαδήποτε πολύ προσωπική εικόνα(ες)/βίντεο από τη συσκευή του που υποψιάζεται ότι έχει διαμοιραστεί στο διαδίκτυο.
- Βήμα 2: Το StopNCII.org θα δημιουργήσει ένα ψηφιακό δακτυλικό αποτύπωμα -που ονομάζεται hash- των εικόνων/βίντεο στη συσκευή του χρήστη. Στη συνέχεια στέλνεται το hash (κωδικός) από τη συσκευή του χρήστη, αλλά όχι η ίδια η εικόνα/βίντεο. Το περιεχόμενό της εικόνας/βίντεο δεν θα μεταφορτωθεί πουθενά, θα παραμείνει στη συσκευή του χρήστη.
- Βήμα 3: Μόλις γίνει η παραπάνω διαδικασία θα δημιουργηθεί μια υπόθεση (Case) στο σύστημα. Ο χρήστης θα λάβει έναν αριθμό υπόθεσης για να μπορεί να ελέγχει την κατάσταση της υπόθεσής του. Επειδή το PIN και ο αριθμός υπόθεσης δεν είναι ανακτήσιμα αν χαθούν, ο χρήστης θα πρέπει να τα σημειώσει έτσι ώστε να μπορεί να αποκτήσει πρόσβαση στην υπόθεσή του μετά την υποβολή της.
- Βήμα 4: Οι εταιρείες που συμμετέχουν στο εργαλείο StopNCII (Facebook και Instagram) θα αναζητήσουν και θα αφαιρέσουν από τα συστήματά τους τυχόν εικόνες/βίντεο που αντιστοιχούν στον κωδικό hash που καταχώρησε ο χρήστης, εάν όντως η εικόνα παραβιάζει την πολιτική τους περί κατάχρησης εικόνας.
- Βήμα 5: Το StopNCII.org θα συνεχίζει περιοδικά να αναζητά αντιστοιχίσεις των hashes στους συνεργαζόμενους ιστότοπους.
- Βήμα 6: Ο χρήστης μπορεί να ελέγξει την πρόοδο της υπόθεσης ανά πάσα στιγμή ή να την αποσύρει όποτε επιθυμεί.
Η ψυχολογική στήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον
Η ντροπή είναι ένα από τα συνηθέστερα συναισθήματα του θύματος εκδικητικής πορνογραφίας.
«Το οικογενειακό περιβάλλον θα παίξει καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση των ενόχων και του τραύματος που βιώνει μια γυναίκα. Στο πώς θα σταθεί, πώς δε θα κατηγορήσει, δε θα κάνει πολλές ερωτήσεις και θα κατανοήσει. Σημαντικό είναι να μην υπάρχει στιγματισμός και γενίκευση οποιασδήποτε ερωτικής επαφής ως «επικίνδυνη», γιατί ο πιο μεγάλος κίνδυνος είναι να καλλιεργηθεί μεγάλη δυσκολία συσχέτισης και εμπιστοσύνης σε οποιαδήποτε μελλοντική επαφή υπάρξει στο μέλλον με το άλλο φύλο. Και γενικότερα να αναπτυχθεί μια αμφισβήτηση και καχυποψία που τελικά θα παράξει μοναξιά και εγκλωβισμό», καταλήγει η κ. Κανδαράκη.