Η ύφεση, που διαμορφώθηκε τα προηγούμενα χρόνια, ήταν επίπονη και βαθιά, καθώς η ελληνική οικονομία απώλεσε σωρευτικά σε επτά χρόνια πάνω από το 25% του εθνικού της προϊόντος. Σήμερα ίσως να ανοίγεται ένα παράθυρο ευκαιρίας, ώστε να αλλάξουμε νοοτροπία και να απεγκλωβιστούμε από τις παθογένειες του παρελθόντος.
Η ελληνική οικονομία βίωσε ταυτόχρονα κρίση χρέους και ανταγωνιστικότητας. Στην ουσία καταναλώναμε, μέσω του υπερδανεισμού, πολύ περισσότερο από τις παραγωγικές μας δυνατότητες, συσσωρεύοντας ένα υπέρογκο εξωτερικό έλλειμμα ως αντανάκλαση της απώλειας ανταγωνιστικότητας. Ο ιδιωτικός τομέας, είχε συνηθίσει να λειτουργεί με τρόπο αντιπαραγωγικό, με τους πόρους να μετακινούνται από τους εμπορεύσιμους στους προστατευμένους τομείς, που ζούσαν από τις κρατικές παρεμβάσεις και τη «φούσκα» της κατανάλωσης. Παράλληλα, ο δημόσιος τομέας, ελλείψει μεταρρυθμίσεων κι εκσυγχρονισμού, αρνούνταν να προσαρμοστεί στον τρόπο με τον οποίο μια οικονομία πρέπει να λειτουργεί, στο περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης και του ελευθέρου εμπορίου, δημιουργώντας εμπόδια και αντικίνητρα στην ανάπτυξη της υγιούς επιχειρηματικότητας.
Χρειαζόμαστε επομένως, ένα νέο παραγωγικό μοντέλο, που θα χαρακτηρίζεται από εξωστρεφή παραγωγική βάση, μεγαλύτερο εξαγωγικό τομέα, με αγαθά και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, με εκμετάλλευση συγκριτικών πλεονεκτημάτων, αυξημένη δυνατότητα της χώρας να προσελκύει ένα αξιοπρεπές μερίδιο άμεσων ξένων επενδύσεων.
Ως κοινωνία είχαμε υιοθετήσει μια εντελώς λανθασμένη αντίληψη για την επιχειρηματικότητα, θεωρώντας πως δημόσιος και ιδιωτικός τομέας αποτελούν δύο αντίθετους πόλους. Στην πραγματικότητα, όμως, ένας αποτελεσματικός δημόσιος τομέας είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη της υγιούς επιχειρηματικότητας, καθώς παρέχει τις απαραίτητες θεσμικές λειτουργίες.
Για να διορθωθούν τα σημαντικά θεσμικά προβλήματα που καθηλώνουν την επιχειρηματικότητα, ωστόσο, χρειάζεται μακρόπνοος σχεδιασμός, που θα υπερβαίνει επιτέλους τις κοντόφθαλμες προσεγγίσεις που κοιτάζουν μόνο μέχρι την επόμενη εκλογική αναμέτρηση. Το επιχειρείν για να λειτουργήσει επιτυχώς και να διευκολυνθεί εμπράκτως χρειάζεται πολιτική σταθερότητα, σταθερό φορολογικό πλαίσιο, σαφές νομικό πλαίσιο, με απλουστευμένες διαδικασίες αδειοδότησης και έμφαση στην άρση των ρυθμιστικών εμποδίων για την ίδρυση επιχειρήσεων. Επιπροσθέτως, χρειάζεται αποτελεσματικό εκπαιδευτικό σύστημα που θα εφοδιάζει τους φοιτητές με τα προσόντα που ζητούνται στην αγορά εργασίας και θα επιτρέπει, μέσω της διασύνδεσης με τις επιχειρήσεις, τη διάχυση της τεχνογνωσίας προς αυτές.
Μόνον υπό αυτές τις συνθήκες θα αυξηθούν οι μακροπρόθεσμες παραγωγικές επενδύσεις στη χώρα μας. Επιπροσθέτως, κάθε επένδυση πρέπει να εκμεταλλεύεται και να αναδεικνύει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας μας, όπως τη γεωγραφική της θέση και την εγγύτητά της στις αγορές της Ευρώπης και της Ασίας, καθώς και το εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό της.
Για να εξέλθει η Ελλάδα από το τέλμα απαιτούνται όχι μόνο συνεννόηση και πολιτικές τομές, αλλά πρωτίστως απαλλαγή από την αυστηρή κρατική νοοτροπία που ποινικοποιεί πολιτικά και ηθικά την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα Ας ελπίσουμε ότι η ευκαιρία της κρίσης θα αξιοποιηθεί, αποτελώντας μια νέα αφετηρία για την αναβάθμιση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος της χώρας, προκειμένου να επανεκκινηθεί η μηχανή της ελληνικής οικονομίας.