Η δολοφονία της αξιοκρατίας

Του Κωστα Νεοφωτιστου{*}

Ειναι γνωστος μου απο τον επαγγελματικο χωρο, εξαιρετικος ανθρωπος και καταρτισμενος επιστημονας με σημαντικη εμπειρια. Εν τουτοις, αυτα δεν επαρκουν στα χρονια του μνημονιου, με αποτελεσμα να ειναι περιπου ανεργος εδω και 1-2 χρονια. Ειχε προτασεις για να εργαστει στο εξωτερικο αλλά λιγο η διστακτικοτητα, λιγο η ανασφαλεια απεναντι στο αγνωστο καθως και τα 2 παιδια του τον εκαναν να επιστρεφει στην εδω αναζητηση λυσεων. Και καπως ετσι, με μια αδυναμη αυτοαπασχοληση προσπαθει να συντηρησει την οικογενεια του. Κι αυτη η λυση, ομως, φθειρεται ραγδαια αφου ο νομος Κατρουγκαλου και οι ερμηνευτικες εγκυκλιου Πετροπουλου του φορτωσαν ενα νταβατζη συνεταιρο που λεγεται ΕΦΚΑ. Ενας οργανισμος που, μαζι με την τοπικη ΔΟΥ, γινονται οι πλειοψηφικοι συνεταιροι σου με μηδενικο κεφαλαιο και μηδενικη συνεισφορα. Κι αν υπαρχει αντιρρηση πως προκειται για νταβατζηλικι, να υπενθυμισω οτι η μονη εγγυημενη συνταξη ειναι τα 380 € (που οποτε γουσταρουν την μειωνουν κι άλλο) και η μονη εγγυημενη περιθαλψη ειναι το ρατζο.

 

Δεν θελω να περιγραψω τι γελοιες εργασιες βρηκε και με τι αθλιους ορους. Θα γινω κακος με τους χαρακτηρισμους μου αλλά θα πιεστω κιόλας, για να μην πω ονοματα. Το συμπερασμα, ομως, μπορει να βγει εστω κι ετσι: Αυτο που απεμεινε στην ηδη διαλυμενη αγορα ειναι μια ομαδα βιωσιμων ή για την ωρα βιωσιμων δραστηριοτητων, και μια θαλασσα αλλοιμονων που πορευονται στην κοψη του ξυραφιου. Και με αυτο το θλιβερο πακετο, καποιοι φανταζονται πως θα ερθει η αναπτυξη.

 

Δεν θα ασχοληθω με την ομαδα των λιγο-πολυ βιωσιμων. Καλα κανουν και μετατρεπονται σε κολαστηρια επαγγελματιων αφου υπαρχουν τα νομικα περιθωρια και τα εργασιακα παραθυρα. Οταν μια αγορα βυθιζεται διαρκως κι ενα δημοσιονομικο συστημα σε μετατρεπει σε αγελαδα για να συντηρει τα παρασιτα που φωλιαζουν και πολλαπλασιαζονται στις βρωμικες πτυχες του, καπως θα πρεπει να αντιδρασεις. Κι αν θες να εχεις και κερδη, οι μονοι διαθεσιμοι για να εκμεταλλευτεις, μεχρις εκδορας, ειναι το προσωπικο και οι πελατες. Μοιραζοντας συμβολικες αμοιβες και αμφιλεγομενης ποιοτητας προϊοντα ή υπηρεσιες.

 

Οι αλλοι, αυτη η θαλασσα των αλλοίμονων, εχει πολυ περισσοτερο ενδιαφερον. Εκει υπαρχουν παμπολλες περιπτωσεις αλλοτε βιωσιμων και αξιοπροσεκτων επιχειρησεων που κατεστησαν επισφαλεις στα χρονια των μνημονιων. Εφταιξε η οικονομικη καχεξια και υφεση? Προφανως ναι, αφου ‘’ελλειψη χρηματων, στασις εμποριου’’. Δεν ηταν, ομως, μονον αυτος ο λογος της καθοδικης τους πορειας, και δεν ηταν ο κυριαρχος. Ο πυρηνας του προβληματος εστιαζεται στη φιλοσοφια της δικοικησης και στη βαθεια ελληνικοτητα των διοικητικων αντιληψεων με τις οποιες λειτουργησαν και πορευτηκαν.

 

Εργαλεια για το χτισιμο ανταγωνιστικοτητας υπαρχουν πολλα και ποικίλα, το θεμα ειναι αν θελεις να τα χρησιμοποιησεις, ποσο πραγματικα τα αξιοποιεις και με ποιο τροπο. Μπορει να ξοδεψεις μια περιουσια για να χτισεις και να εξοπλισεις το ακριβοτερο εξοχικο αλλά αν το παρατησεις στη τυχη του θα γινει ρημαδιο. Κι εχεις καθε δικαιωμα να αγορασεις το καλυτερο και ακριβοτερο κατσαβιδι για να το χρησιμοποιεις σαν καλεμι για πετρες αλλά η λαθος χρηση και η καταστροφη του ηταν δικη σου επιλογη κι ευθυνη.

 

Αναμεσα στα ‘’μαγαζια’’ που σημερα καρκινοβατουν και πασχιζουν να μην κλεισουν, υπαρχουν πολλα, μα παρα πολλά, που θα ειχαν καλυτερη μοιρα αν οι ιδιοκτητες τους και ληπτες των σημαντικων αποφασεων δεν ηταν κακομοιροι. Εχω υποστηριξει πολλες φορες, και δεν θα παψω να το υποστηριζω, οτι η επιχειρηματικοτητα ελληνικης κοπης ελαχιστα διαφερει απο το μοντελο που μεταφερθηκε σαν εισαγομενη τεχνογνωσια αμεσως μετα τη Μικρασιατικη Καταστροφη. Μπορει απο το 22 μεχρι το 75 να περασαν πανω απο 50 χρονια, αλλα οι επιχειρηματικες αντιληψεις ελαχιστα διαφοροποιηθηκαν. Και η πολυθρυλητη αλλαγη του 81 ηρθε για να τονωσει τις αδυναμιες και στρεβλοτητες ενος Μικρασιατικου μοντελου που πεισματικα θεωρουσαμε πως ειναι εκσυγχρονισμενο.

 

Δυσαναλογα μεγαλη εξαρτηση απο το Οθωμανικο δημοσιο και τις παραφυαδες του, εντονη τοπικοτητα, χρηματισμος και διαπλεκομενες σχεσεις με καθε μορφη περιφερειακης και τοπικης εξουσιας, και εκμεταλλευση του προσωπικου και των πελατων. Αυτο το μοντελο μεταλαμπαδευτηκε μετα το 22 και αυτο συνεχισε να υπαρχει μεχρι τις μερες μας. Οποιος αμφιβαλει, μπορει να αντρεξει σε αξιοπιστες ιστορικες πηγες για να δει τι ειδους αξιοποιηση εγινε στη περιπτωση της βοηθειας του Σχεδιου Marshal, πως επενδυθηκαν τα τεραστια δανεια της εφταετιας 67-74, τι απεδωσε το Πακετο Delors, τη τυχη ειχαν τα Πακετα Santer και τα Μ.Ο.Π. και τι καναμε με τα διαφορα Ε.Σ.Π.Α. Κι αν καποιος πιστευει οτι οι πολυσυζητημενες και πολυποθητες ‘’αμεσες ξενες επενδυσεις’’ που δηθεν ερχονται θα εχουν διαφορετικη μεταχειριση, ας αλλαξει πλευρο γιατι κινδυνευει απο πιασιμο της μεσης.

 

Ειναι πολλες οι επιχειρησεις που κινουνται στα κοκκινα και προσπαθουν να μην κλεισουν. Δεχομαι πως ο ασφυκτικος δημοσιονομικος εναγκαλισμος τους ειναι ενας απο τους σοβαρους λογους που βρισκονται στη σημερινη κατασταση, αλλα δεν ειναι ο μονος. Εχω κουραστει με την μονιμη επωδο που λεει ‘’δεν ειναι ολοι ιδιοι’’, ουτε μπορω αλλο τη διακριση των ‘’λιγων κακων’’ που κακοχαρακτηριζουν τους πολλους καλους. Βαρεθηκα να την ακουω σαν το αναγκαιο προοιμιο ωστε να στοιχηθουν μετα ολοι πισω απο τον ορισμο του καλου, και να επιστρεψουμε στα ιδια. Ολοι σ’ενα κουβα, λοιπον, για να τελειωνουμε.

 

Δεν τους λυπαμαι που βρισκονται στα ορια του λουκετου. Στο φιναλε, δεν υπαρχει χωρος για συναισθηματισμους. Οπως δεν υπαρχει συναισθηματικη σκεψη για τη βιωσιμοτητα ενος μισθου 390 €, δεν μπορει να υπαρχει και συναισθηματισμος στα λουκετα. Να κλεισουν οσοι ειναι ανημποροι, να κλεισουν οι αναξιοι, γιατι αν πρεπει να εξαθλιωνονται καποιες δεκαδες οικογενειες εργαζομενων για να μην εξαθλιωθει η μια οικογενεια του δηθεν αναξιου ‘’επενδυτη’’, ας εξαθλιωθουμε ολοι παρεα, μηπως και ξυπνησουμε και ζητησουμε – επιτελους – την αξιοκρατια που δεν υπαρχει.

 

Δηλαδη, δεν υπηρχε αξιοκρατια? Βεβαιως και υπηρχε, καθε αλλο μαλιστα. Αξιοκρατικα εκρινε και αποφασιζε η καθε διοικηση που την απαρτιζαν λογης-λογης φιλοι και συγγενεις του επιχειρηματια, κι αξιοκρατικα εκρινε και ο καθε πλουσιος επιχειρηματιας που επειδη ειχε κληρονομησει οικογενειακη περιουσια ή προσεταιριστηκε κρατικους πορους, πιστεψε κιολας, ο κακομοιρος, οτι τα μπορει ολα και τα ξερει ολα.

 

Αξιοκρατικα ‘’μπουκαραν’’ στο γνωστο (στους παληους Αθηναιους) ΑΤΕΝΕ κατι ακαπνοι μανατζαραιοι απο την Εσπερια, προκειμενου να το αναπτυξουν. Και το ιδιο αξιοκρατικα το απαξιωσαν μεχρι να βαλει λουκετο. Αξιοκρατικα αντιμετωπιστηκε η τεραστια προσπαθεια της ΤΕΟΚΑΡ για την παραγωγη αυτοκινητων στην Ελλαδα, και το ιδιο αξιοκρατικα συμπεριφερθηκαμε στους Γιαπωνεζους που αναζητουσαν λυσεις για να την μετατρεψουν σε ευρωπαϊκη βαση παραγωγης με εδρα το Βολο. Κι εκεινοι, το ιδιο αξιοκρατικα αποφασισαν, και ‘’πηραν των ομματιων τους’’ για το Sunderland της Βρετανιας.

 

Η αξιοκρατια στην Ελλαδα σκοτωθηκε συστηματικα γιατι μαλλον δεν αντεχουμε να την βλεπουμε. Αυτο καναμε παντα μονο που τωρα γινεται ανοιχτα και απροκαλυπτα. Τοσο απροκαλυπτα ωστε ο ενας μας λεει οτι ‘’η αριστεια ειναι ρετσινια’’ κι ο αλλος πως ‘’η καρριερα ειναι χολερα’’. Και πολεμαμε την αξιοκρατια με καθε τροπο αρκει να φυγει απο τα ποδια μας. Και φευγει, φυσικα, γιατι ολοι αυτοι (νεοι και μεγαλυτεροι) που μας κουνανε το μαντηλι εδω και λιγα χρονια, αξιοι ανθρωποι και επαγγελματιες ειναι, που φευγουν απο δω που δεν τους θελουμε, για να πανε καπου αλλου που τους θελουν.

 

Ειμαστε υποκριτες και θα συνεχισουμε να μιλαμε για αξιοκρατια, οπως αναφερομαστε ηδη στο brain-drain, την ιδια ωρα που διαμορφωνουμε τα χειροτερα ποσοστα ανεργιας για τους νεους, τους χειροτερους και πλεον αποικιοκρατικους ορους εργασιας και μηδενικες προοπτικες για το μελλον.

 

Δεν ειναι ενας απλος θανατος της αξιοκρατιας. Ειναι συγκαλυμμένη και σκοπουμενη υπονομευση και πολεμικη εναντιον της, μεχρις εξοντωσεως, αρα εχει το στοιχειο του δολου. Ειναι η δολοφονια της αξιοκρατιας.

 

{*}πρωην ανωτατο στελεχος επιχειρησεων