Το Νέφος της Δημοσιογραφίας

Του Ηλία Καραβόλια

Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Lyndon Johnson(1908-1973) είπε κάποτε: ''Αν ένα πρωί περπατήσω επάνω στο νερό, την άλλη μέρα οι εφημερίδες θα γράφουν: ο Πρόεδρος δεν μπορεί να κολυμπήσει''. Είναι γνωστό σε όλους το φαινόμενο. Η υπερβολή, οι επιθυμίες, οι εργολαβίες, οι πληρωμένες πένες και τα μισθωμένα στόματα στα ΜΜΕ και κυρίως στο διαδίκτυo, κάνουν κακό στις ελεύθερες κοινωνίες.

Πάρτε για παράδειγμα τις ΗΠΑ. Ενώ όλοι φώναζαν ότι το σύστημα Κλίντον/Δημοκρατικών είχε στήσει ''παγκόσμιο'' πόλεμο στον Τράμπ, τα ψέμματα και τα περίφημα fake news, τα τρολαρίσματα και ένας διεθνής μηχανισμός προπαγάνδας υπερ του ρεμπουμπλικανού δισεκατομμυριούχου ( με τους Ρώσους να αποδεικνύεται ότι είχαν τον πρώτο λόγο και σε επιρροή του εκλογικού αποτελέσματος ), δημιούργησαν την περίφημη πλέον εποχή της μετά-αλήθειας(post-truth age).Ο πλανήτης πείστηκε οτι ο Τραμπ και οι πλούσιοι φίλοι του θα βοηθήσουν τις ΗΠΑ και την ανθρωπότητα. Μέχρι που είδαμε να πέφτει η μεγαλύτερη βόμβα όλων των εποχών στο Αφγανιστάν, 59 πύραυλοι στη Συρία και ποιός Θεός ξέρει τι ακολουθεί.

Το ζήτημα είναι ότι στην εποχή του διαδικτύου βασιλεύει η ελευθερία της ημιμάθειας.Οι πάντες δημοσιολογούν. Δικαίωμα πανανθρώπινο, θεμιτό και δημοκρατικότατο. Έχει αλλοιωθεί όμως, φοβάμαι ανεπανόρθωτα, η φυσιογνωμία του δημοσιογραφικού επαγγέλματος.Έχει μεταλλαχθεί η φύση της δουλειάς ενός ρεπόρτερ ή ενός επαγγελματία αναλυτή. Δεν υπάρχει πλέον ο ''δημοσιογράφος'', όπως τον ξέραμε πριν το διαδίκτυο άσχετα αν ο ρόλος του παραμένει πάντα ο ίδιος. Στο βιβλίο του ''Πληροφόρηση - Ο 'Αυλος Χρυσός του 21ου αιώνα'', ο έμπειρος στον χώρο Κώστας Τσαρούχας, γράφει κάπου : ''...Στην εξέλιξη του ανθρώπου, διαχρονικά, ο ρόλος του δημοσιογράφου δεν άλλαξε ποτέ. Και δεν αλλάζει. Αλλάζουν τα μέσα στα οποία εκφράζεται. Το ηθικό φορτίο του δημοσιογραφικού λόγου πρέπει να παραμένει πάντα ακέραιο.Όταν ο ρεπόρτερ κοιτάει στα μάτια τον άνθρωπο για τον οποίο θα εγείρει στην κοινωνία ερώτημα, η εμπειρία και το ηθικό του απόθεμα, πρέπει να λειτουργήσουν...''

Η αλήθεια είναι οτι αυτά τα ηθικά αποθέματα έχουν πάψει να λειτουργούν. Στο facebook και γενικότερα στα social media, οι εύκολες γενικεύσεις, οι ατεκμηρίωτες κριτικές, τα επιφανειακά συμπεράσματα, δίνουν και παίρνουν. Η υπερδικτύωση και η υπερσυνδεσιμότητα ολοένα και περισσότερων ανθρώπων προκαλούν πανικό στην Αλήθεια. Τίποτα δεν ορίζεται, τίποτα δεν ισχύει, όλα επιτρέπονται. 

Οι ειδήσεις δεν σχολιάζονται πλέον με βάση την αναλυτική ικανότητα προσαρμογής του καθενός στα δρώμενα, αλλά με βάση τις ιδεολογικές του πεποιθήσεις, τις εμμονές, τις μύχιες επιθυμίες του. Άλλωστε ο δημοσιογράφος ''έγινε'' εκδότης και καναλάρχης. Είτε σε μικρό είτε σε μεγάλο βαθμό, το λειτούργημα έχει εμπορευματοποιηθεί, όπως τα περισσότερα φυσικά. 
Η νεοελληνική κοινωνία έχει χορτάσει απο φωνακλάδες μεγαλοσχήμονες δημοσιογράφους. Πολλοί εξ αυτών έχουν χάσει και την αξιοπιστία τους πλέον στα μάτια του κόσμου. Οι φωνές,οι υπερβολές, ένας δήθεν κυνισμός μπροστά στην κάμερα, αρχίζουν και κουράζουν τον κόσμο. Ξέρουν οι πολίτες οτι ''κυβισθήσεις'' δεν κάνουν μόνο οι πολιτικοί . ''...Για να είσαι πειστικός πρέπει να είσαι πιστευτός. Για να είσαι πιστευτός πρέπει να είσαι αξιόπιστος. Για να είσαι αξιόπιστος πρέπει να είσαι αληθινός...'', έλεγε ο Ε. Murrow(1908-1965) ένας καταξιωμένος δημοσιογράφος της φιλελεύθερης Αμερικής.

Η βαθιά ριζωμένη διαπλοκή πολιτικής- δημοσιογραφίας, ίσως και να είναι η μήτρα του κακού. Ο δημοσιογράφος που μιλάει με πολιτικούς, που στήνει φιλίες με πολιτικούς( με ''πελάτες'' δηλαδή) αποκτά ισχύ εξουσίας, θωρακίζεται ψυχικά και ηδονίζεται να μιλήσει ''ανοιχτά'', να στηρίξει, να ''θάψει'', να προπαγανδίσει. Και ζεί στην βολική αυταπάτη του : νομίζει οτι προσφέρει υπηρεσία στην κοινωνία, με το να φωνάξει δυνατά και να φανατίσει το κοινό του.

Μετά απο επτά χρόνια οικονομικής εξαθλίωσης, μετά απο τρεις δεκαετίες σιωπηρής ανοχής στην διαφθορά και στην διαπλοκή και μετά απο τα δυο τελευταία χρόνια απογοήτευσης και εξαπάτησης, ο μέσος πολίτης τούτης της χώρας ξέρει να ξεχωρίζει την είδηση απο την πληροφορία, την ανάλυση απο την προσδοκία, την πρόβλεψη απο την επιθυμία. Ας μην τον υποτιμούμε άλλο. Και ας μην επιβεβαιώσουμε, σαν Έλληνες, τον μεγάλο Γερμανό ιστορικό Oswald Spengler (1880-1936) που είπε κάποτε ότι ''...ο Τύπος είναι ένας στρατός με προσεκτικά σχεδιασμένα όπλα, με αξιωματικούς τους δημοσιογράφους και στρατιώτες τους αναγνώστες. Ο αναγνώστης ούτε ξέρει ούτε υποτίθεται ότι πρέπει να ξέρει τους λόγους για τους οποίους χρησιμοποιείται και το ρόλο που παίζει...'' Και που να φανταζότανε ο άνθρωπος ότι πλέον υπάρχουν πολλοί αξιωματικοί, αφού λόγω του διαδικτύου έγιναν τόσοι πολλοί οι"δημοσιογράφοι"...
 

Διαβάστε επίσης